کلاهبرداری سیم کارت چیست؟
کلاهبرداری سیم کارت یا SIM-swap زمانی اتفاق میافتد که یک فرد سودجو، شماره تلفن شما را به سیم کارت خودش منتقل میکند. این کار به او این امکان را میدهد به تماسها و پیامکهای شما، از جمله کدهای امنیتی یکبار مصرف (OTP) که برای ورود به حسابهای بانکی، شبکههای اجتماعی و سایر سرویسها ارسال میشود، دسترسی پیدا کند.
چرا سیم کارت بیصاحب یا اجارهای خطرناک است؟
سیم کارتهایی که هویت صاحب واقعیشان مشخص نیست، یکی از ابزارهای محبوب در کلاهبرداریهای آنلاین هستند. این سیم کارتها معمولاً برای پنهان کردن رد پای مجرم استفاده میشوند و میتوانند زمینهساز اقدامات مجرمانه متعددی شوند، از جمله:
سوءاستفاده مالی: با دسترسی به شماره شما، کلاهبردار میتواند رمزهای عبور را بازنشانی کرده و به حسابهای بانکیتان وارد شود. همچنین ممکن است با همان شماره، حسابهای جدیدی در پلتفرمهای مختلف ایجاد کند.
سرقت هویت: دسترسی به پیامکها یا حسابهای شبکههای اجتماعی میتواند باعث انتشار پیامهای جعلی، شایعهسازی یا آسیب به اعتبار شخصی شما شود. در گذشته نمونههایی از این نوع کلاهبرداری برای چهرههای شناخته شده هم رخ داده است.
مسئولیت قانونی: اگر از سیم کارت شما در یک جرم استفاده شود، در نگاه اول، این شما هستید که مسئول شناخته میشوید. مگر اینکه بتوانید خلافش را ثابت کنید؛ کاری که همیشه ساده نیست.
استفاده در جرایم سازمانیافته: سیم کارتهای ناشناس میتوانند در فعالیتهایی مثل فروش کالاهای تقلبی، کلاهبرداری تلفنی، اخاذی، تهدید و حتی جرایم سنگینتری مثل جاسوسی یا قتل مورد استفاده قرار بگیرند.
به همین دلیل، نگهداری درست از سیم کارتهای فعال و غیرفعالسازی سیم کارتهای بیاستفاده، اقدامی ضروری برای حفظ امنیت شخصی و قانونی شماست که باید جدی بگیرید و به هیچ وجه، حتی کوچکترین اتفاقات و اشتباهات رخ داده در این زمینه را نادیده نگیرید
چگونه ممکن است سیم کارتی به نام ما ثبت شده باشد؟
در موارد زیادی، افراد بدون اطلاع، مالک سیم کارتهایی هستند که ممکن است روزی برایشان دردسرساز شود. این اتفاق معمولاً به یکی از روشهای زیر رخ میدهد:
۱. ثبت سیم کارت با کپی کارت ملی:
کلاهبرداران ممکن است با استفاده از کپی مدارک شناسایی دیگران که از راههایی مثل خرید اینترنتی، فرمهای فیزیکی یا حتی پیامرسانها به دست آوردهاند، برای ثبت سیم کارت اقدام کنند. در برخی موارد نیز از مدارک افراد آسیبپذیر مانند معتادان یا بیخانمانها برای ثبت سیم کارت سوءاستفاده میشود.
۲. خرید و فروش بدون انتقال مالکیت:
بسیاری از افراد پس از استفاده کوتاهمدت از یک سیم کارت، بدون سوزاندن یا انتقال مالکیت آن را کنار میگذارند. این سیم کارتها گاهی سر از بازار آزاد درآورده و به دست افراد سودجو میافتند. حتی سپردن موقتی سیم کارت به دوستان یا آشنایان نیز میتواند زمینهساز سوءاستفاده شود.
۳. ثبت سیم کارت به بهانه هدیه یا جایزه:
یکی از شیوههای رایج کلاهبرداری، جلب اعتماد افراد با وعده هدیه یا قرعهکشی است. در این روش، از افراد خواسته میشود مدارک شناسایی خود را ارائه دهند و سپس بدون اطلاع آنها، سیم کارتهایی به نامشان ثبت میشود.
۴. نقص در سیستم احراز هویت:
به گفته برخی مقامات قضایی، فرآیند احراز هویت در برخی دفاتر پیشخوان بهاندازه کافی دقیق نیست. مواردی گزارش شده که سیم کارت بدون حضور واقعی فرد و تنها با استفاده از تصویر یا کپی مدارک فعال شده است.
گاهی هم مدارک به درستی اسکن یا ثبت نمیشوند و امکان شناسایی صاحب اصلی آنها وجود ندارد. در حالی که دفاتر پیشخوان خواستار استفاده از روشهای ایمنتری مانند تصویربرداری زنده یا اثر انگشت هستند، برخی اپراتورها همکاری لازم را در این زمینه ندارند.
۵. باقیماندن سیم کارتهای بدون هویت:
در گذشته، سیم کارتهایی بدون ثبت اطلاعات هویتی در بازار وجود داشت که قرار بود در یک بازه زمانی غیرفعال شوند، اما تعدادی از آنها همچنان فعال هستند و ممکن است برای فعالیتهای غیرقانونی مورد استفاده قرار بگیرند.
عواقب استفاده دیگران از سیم کارت ما چیست؟
سوءاستفاده از سیم کارت، میتواند تبعاتی جدی و گاه جبرانناپذیر به همراه داشته باشد. برخی از مهمترین این عواقب عبارتند از:
۱. باز شدن حساب بانکی یا رمزارز به نام شما:
شماره تلفن، یکی از اجزای کلیدی در فرآیند احراز هویت دیجیتال است. اگر فردی به سیم کارت شما دسترسی داشته باشد، میتواند با استفاده از آن در پلتفرمهای مالی، صرافیهای رمزارز یا حتی بانکها حسابهایی به نام شما ایجاد کند. در برخی موارد، ممکن است به داراییهای مالی شما نیز دسترسی پیدا کند یا از هویت شما برای مقاصد مجرمانه استفاده شود.
۲. ارسال پیامکهای کلاهبرداری یا تبلیغات غیرقانونی:
ممکن است از سیم کارت شما برای ارسال پیامکهایی با محتوای فریبنده، لینکهای جعلی یا تبلیغات غیرمجاز استفاده شود. در این شرایط، پیگیریهای حقوقی یا شکایات کاربران، ابتدا به سمت صاحب سیم کارت هدایت میشود، حتی اگر شما از موضوع کاملاً بیاطلاع باشید.
۳. درگیر شدن در پروندههای قضایی:
اگر از سیم کارت شما در جرائمی مانند مزاحمت تلفنی، تهدید، توهین یا حتی جرایم سنگینتر استفاده شود، در وهله نخست، شما به عنوان صاحب سیم کارت مسئول شناخته خواهید شد. حتی اگر بیگناه باشید، اثبات آن نیازمند صرف زمان، انرژی و هزینههای حقوقی است.
به گفتهی رئیس پلیس فتای خراسان رضوی، «جهل به قانون، رافع مسئولیت نیست» و فردی که سیم کارتی به نام او ثبت شده، در برابر استفادههای مجرمانه از آن، مسئولیت قانونی خواهد داشت.
۴. آسیب به اعتبار و آبروی شخصی:
در برخی موارد، فرد سودجو با استفاده از سیمکارت شما ممکن است به حسابهای شبکههای اجتماعیتان دسترسی پیدا کرده و با ارسال پیامهای جعلی یا فعالیتهای مشکوک، اعتبار شخصی یا حرفهایتان را خدشهدار کند.
۵. سرقت اطلاعات و نقض حریم خصوصی:
دسترسی به سیم کارت میتواند منجر به سرقت اطلاعاتی مانند موقعیت جغرافیایی، دادههای تماس، سوابق صورت حساب یا سایر اطلاعات حساس شود. این دادهها میتوانند در حملات مهندسی اجتماعی، جعل هویت یا اقدامات مجرمانه دیگر مورد استفاده قرار بگیرند.
چگونه متوجه شویم چه سیم کارتهایی به نام ما فعال است؟
برای آگاهی از سیم کارتهایی که به نام شما ثبت شدهاند، چند روش رسمی و قابل اعتماد وجود دارد:
۱. سامانه استعلام تعداد خطوط:
سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، سامانهای برای استعلام تعداد سیمکارتهای ثبتشده به نام هر فرد حقیقی ارائه کرده است. برای استفاده از این خدمت کافی است به آدرس زیر مراجعه کنید:
(بخش حقوق کاربران > استعلام خطوط مشترکین تلفن همراه)
همچنین میتوانید با ارسال کد ملی خود از طریق پیامک به سرشماره ۳۰۰۰۱۵۰، از تعداد خطوط فعال به نام خود مطلع شوید.
۲. اپلیکیشنهای رسمی اپراتورها:
هر اپراتور تلفن همراه، اپلیکیشنی برای مدیریت حساب کاربران ارائه داده است که از طریق آنها میتوانید لیست سیم کارتهای ثبتشده به نام خود را مشاهده کنید:
- اپلیکیشن «همراه من» برای همراه اول
- اپلیکیشن «ایرانسل من» برای ایرانسل
- اپلیکیشن «رایتل من» برای رایتل
۳. بررسی دورهای و حذف سیم کارتهای بیاستفاده:
با توجه به خطرات جدی ناشی از سوءاستفاده از سیم کارت، توصیه میشود به صورت منظم وضعیت سیم کارتهای ثبت شده به نام خود را بررسی کرده و در صورت شناسایی سیم کارتهای بیاستفاده، بلافاصله برای سوزاندن یا انتقال مالکیت آنها اقدام کنید.
این کار از وقوع جرائم احتمالی با هویت شما جلوگیری میکند و مسئولیت قانونی هرگونه سوء استفاده را از دوش شما برمیدارد.
