اقتصاد گیگ چیست
اقتصاد گیگ (gig economy) به سیستمی اشاره دارد که در آن افراد به جای استخدام تمام وقت در یک شرکت، به صورت پروژه محور و کوتاه مدت با کارفرماهای مختلف کار می‌کنند. این کار می‌تواند به صورت آنلاین یا حضوری انجام شود و هیچ محدودیت مکانی خاصی ندارد، به شرطی که طرفین (کارفرما و انجام دهنده کار) تمامی توافقات لازم را انجام داده باشند.
افراد فعال در این نوع اقتصاد، در بخش‌ها و حوزه‌های مختلفی می‌توانند فعالیت کنند. مثل: برنامه‌نویسی، طراحی، ترجمه، رانندگی، تحویل غذا و بسیاری از مشاغل دیگر
تفاوت اصلی اقتصاد گیگ با اقتصاد سنتی
یکی از مهم‌ترین سوالات کاربران در مورد اقتصاد نوظهوری مثل اقتصاد گیگ، تفاوت آن با اقتصاد سنتی حاکم بر معاملات افراد است که پاسخ این سوال را می‌توان این گونه داد:
- در اقتصاد سنتی، کارمندان با شرکت‌ها قراردادهای طولانی مدت و تمام وقت می‌بندند، اما در اقتصاد گیگ قراردادها کوتاه مدت و بر اساس پروژه هستند.
- اقتصاد گیگ به کارگران این امکان را می‌دهد تا ساعات کاری و محل کار خود را به صورت انعطاف‌پذیر انتخاب کنند. در حالی که در اقتصاد سنتی، ساعات کاری و محل کار اغلب ثابت هستند.
- کارگران گیگ معمولاً مزایای کمتری مانند بیمه درمانی، بازنشستگی و مرخصی با حقوق دریافت می‌کنند.
- امنیت شغلی در اقتصاد گیگ کمتر است، زیرا قراردادها کوتاه مدت هستند و ممکن است به صورت ناگهانی پایان یابند.
- اقتصاد گیگ به مهارت‌های خاصی مانند مدیریت زمان، ارتباطات موثر و توانایی کار مستقل نیاز دارد که جزو مهم‌ترین مهارت‌های این حوزه به شمار می‌روند.
به صورت کلی و دقیق، اقتصاد گیگ یک مدل کاری جدید است که به افراد این امکان را می‌دهد تا به صورت مستقل و انعطاف‌پذیر کار کنند. اگر چه این مدل مزایای بسیاری دارد، اما فعالان آن همچنان با چالش‌هایی مانند عدم امنیت شغلی و کمبود مزایا رو به رو هستند.
در بسیاری از موارد اقتصاد گیگ و اقتصاد مشارکتی (Sharing Economy) را که بر پایه مشارکت دموکراتیک، عدالت اجتماعی و برابری اقتصادی طراحی شده است، مکمل هم می‌دانند.
مقاله پیشنهادی: اقتصاد مشارکتی چیست
کلمه گیگ به چه معناست؟
کلمه “گیگ” در اصطلاح “اقتصاد گیگ” به یک کار یا پروژه کوتاه مدت گفته می‌شود. جالب است بدانید که این کلمه از اصطلاح موسیقیایی “گیگ” گرفته شده که به یک اجرای زنده موقت توسط یک گروه موسیقی اطلاق می‌شود.
در اقتصاد گیگ، یک گیگ می‌تواند معانی و مفهوم‌های زیر را شامل شود:
- یک پروژه کوتاه‌مدت: مانند طراحی یک وب‌سایت، نوشتن یک مقاله یا ترجمه یک متن.
- یک وظیفه مشخص: مانند رانندگی با تاکسی اینترنتی، تحویل غذا یا نظافت خانه.
- یک دوره‌ی کاری کوتاه مدت: مانند کار در یک رویداد خاص یا کمک به یک پروژه موقت.
به طور خلاصه، یک گیگ در اقتصاد گیگ به هر نوع کار یا فعالیتی اشاره دارد که به صورت کوتاه مدت و معمولاً به صورت پروژه-محور انجام می‌شود.
انواع مشاغل گیگ
قبل از همه چیز، باید بدانید که مشاغل گیگ (Gig Jobs) به مشاغلی گفته می‌شود که افراد به صورت پروژه‌ای، قراردادی یا موقت انجام می‌دهند و معمولاً از طریق پلتفرم‌های آنلاین یا به طور مستقل انجام می‌شود.
در حوزه‌ها و بخش‌های مختلف صنایع، نمونه مشاغل اقتصاد گیگ را می‌توان به سادگی یافت. در ادامه انواع رایج مشاغل گیگ را لیست کرده‌ایم:
۱. خدمات دیجیتال و فریلنسینگ
- طراحی گرافیک
- تولید محتوا و کپی‌رایتینگ
- ترجمه و ویرایش متن
- مدیریت شبکه‌های اجتماعی
- توسعه وب و اپلیکیشن
- بازاریابی دیجیتال (SEO، تبلیغات آنلاین و…)
- مشاوره آنلاین (در حوزه‌های مختلف مثل بازاریابی، مالی، و حقوقی)
۲. خدمات حمل و نقل و دلیوری
- رانندگی در تاکسی‌های آنلاین (مثل اسنپ و اوبر)
- تحویل غذا (مانند اسنپ‌فود، اوبر ایتس)
- خدمات پیک و ارسال مرسولات
۳. کارهای خانگی و تعمیرات
- نظافت منزل یا محل کار
- خدمات لوله‌کشی، برق‌کاری و تعمیرات
- نگهداری از باغ و فضای سبز
- نقاشی و بازسازی ساختمان
۴. آموزش و مربی‌گری
- تدریس خصوصی آنلاین یا حضوری
- مربی‌گری ورزشی و تناسب اندام
- آموزش مهارت‌های هنری (نقاشی، موسیقی و…)
۵. تولید و فروش محصولات دست‌ساز
- ساخت و فروش صنایع دستی
- فروش کالاهای هنری یا دست‌ساز در پلتفرم‌هایی مثل Etsy
۶. خدمات هنری و سرگرمی
- عکاسی و فیلم‌برداری
- اجراهای موسیقی یا استندآپ کمدی
- ادیت ویدیو یا صدا
۷. حیوانات خانگی
- نگهداری و مراقبت از حیوانات
- پیاده‌روی با حیوانات خانگی
۸. تحقیقات و نظرسنجی
- شرکت در نظرسنجی‌های آنلاین
- انجام تحقیقات میدانی
۹. خدمات مسافرتی و گردشگری
- راهنمای تورهای گردشگری
- رزرو و مدیریت سفرها
۱۰. وظایف اجرایی و دستیار مجازی
- مدیریت ایمیل و تقویم
- خدمات پشتیبانی مشتری
۱۱. بازاریابی و فروش مستقیم
- فروش محصولات در سیستم‌های بازاریابی شبکه‌ای
- فروش کالاهای مستقل در فروشگاه‌های آنلاین
مزایای اقتصاد گیگ (gig economy)
اقتصاد گیگ با ارائه انعطاف‌پذیری در نحوه و محل انجام کار و ایجاد فرصت‌های جدید، تحولات قابل توجهی در بازار کار ایجاد کرده است. مهم‌ترین مزایای اقتصاد گیگ را می‌توان در این موارد خلاصه کرد:
- انعطاف‌پذیری در زمان و مکان کار
- تنوع شغلی
- تعادل بهتر بین کار و زندگی شخصی با تنظیم ساعات کار
- استقلال مالی و برنامه ریزی بر اساس نیازهای خود
- دسترسی به بازار جهانی از سراسر جهان
- حذف هزینه‌های مربوط به استخدام دائمی، مانند بیمه، مزایا و تجهیزات
- دسترسی به نیروی کار متخصص برای پروژه‌های کوتاه مدت
- تطبیق سریع نیروی کار با تغییرات بازار
- کاهش ریسک استخدام نیروی کار دائمی در صورت کاهش تقاضا
- ایجاد فرصت‌های جدید برای نوآوری و توسعه کسب‌وکارهای کوچک
- ایجاد مشاغل جدید و افزایش تولید ناخالص داخلی
- کمک به تطبیق بازار کار با تغییرات تکنولوژیکی و اقتصادی
- افزایش بهره‌وری وکاهش بیکاری با ایجاد فرصت‌های شغلی متنوع
معایب اقتصاد گیگ
اقتصاد گیگ یا همان gig economy با وجود مزایای فراوان، چالش‌ها و معایبی نیز دارد که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- عدم امنیت شغلی به سبب قراردادهای کوتاه‌مدت و پروژه محور
- عدم ثبات درآمد به خاطر رابطه‌ی مستقیم بین تعداد پروژه‌ها و نرخ‌های پرداختی
- کمبود مزایا در مقایسه با کارمندان تمام وقت مانند بیمه درمانی، بازنشستگی و مرخصی با حقوق
- احساس انزوا و کاهش تعاملات به سبب کار در خانه
- رقابت بالا رقابت برای یافتن پروژه‌های جدید
- عدم تعهد کارگران گیگ به اندازه کارمندان تمام وقت به شرکت
- کنترل کمتر کارفرمایان بر کارگران گیگ و چالش در مدیریت پروژه‌ها
- افزایش نابرابری درآمدی
- عدم شفافیت در قراردادها
- چالش در بررسی مسائل مالیاتی
- به خطر افتادن سلامت روانی به خاطر فشار کاری بالا و عدم امنیت شغلی
در مجموع، اقتصاد گیگ یک پدیده پیچیده است که هم مزایا و هم معایب خاص خود را دارد. برای بهره‌مندی از مزایای این اقتصاد و کاهش اثرات منفی آن، باید قوانین و مقررات مناسب تنظیم شده و زیرساخت‌های لازم توسعه پیدا کنند.
تفاوت شغل گیگ و فریلنسری
بر اساس اطلاعات جمع‌آوری شده و مطالعه منابع مختلف، تفاوت اصلی بین شغل گیگ و فریلنسری چندان مشخص نیست و اغلب به جای یکدیگر استفاده می‌شوند. در واقع هر دو به نوعی کار کوتاه مدت و پروژه محور اشاره دارند که در آن فرد به صورت مستقل و بدون قرارداد بلند مدت با یک کارفرما همکاری می‌کند.
اما اگر کمی ذره‌بینی نگاه کنیم، تفاوت‌های ظریفی را پیدا خواهیم کرد. مثلا:
اقتصاد گیگ به عنوان یک مفهوم کلی‌تر به کل بازار کار کوتاه‌مدت و پروژه محور اشاره دارد، در حالی که فریلنسری ممکن است به یک زیرمجموعه خاص از این بازار اشاره داشته باشد، مثلاً افرادی که در حوزه‌های خلاقانه مانند طراحی، نویسندگی و برنامه‌نویسی فعالیت می‌کنند.
بسیاری از کارهای گیگ از طریق پلتفرم‌های آنلاین انجام می‌شود، در حالی که فریلنسرها ممکن است از طریق شبکه‌های شخصی، وب‌سایت‌های شخصی یا پلتفرم‌های تخصصی‌تری کار پیدا کنند.
پروژه‌های گیگ ممکن است متنوع‌تر باشند و کارهای خدماتی، فنی و حتی فیزیکی را نیز شامل شوند، در حالی که فریلنسری بیشتر به پروژه‌های مرتبط با مهارت‌های تخصصی دیجیتالی مانند طراحی و برنامه‌نویسی اشاره دارد.
به طور خلاصه، تفاوت بین شغل گیگ و فریلنسری بیشتر از نظر کاربرد و تاکید بر جنبه‌های مختلف کار کوتاه مدت است. هر دو به نوعی کار مستقل و پروژه محور اشاره دارند که در آن فرد مسئولیت کار خود را بر عهده دارد.
اقتصاد گیگ در ایران
اقتصاد گیگ در ایران، همانند بسیاری از کشورهای جهان، رشد چشمگیری داشته و عوامل متعددی از جمله نرخ بالای بیکاری، کاهش فرصت‌های شغلی ثابت، دسترسی گسترده به اینترنت و رشد پلتفرم‌های آنلاین، در شکل‌گیری و توسعه این اقتصاد نقش موثری داشتند.
اقتصاد گیگ فرصت‌های شغلی جدیدی را برای افراد، به ویژه جوانان و افرادی که به دنبال کارهای منعطف هستند، ایجاد کرده. چرا که کارگران گیگ می‌توانند زمان و مکان کار خود را آزادانه انتخاب کنند، نیاز به سرمایه اولیه زیادی ندارند و حتی پلتفرم‌های آنلاین امکان ارائه خدمات به مشتریان در سراسر جهان را فراهم می‌کنند.
البته در این بین، نبود قوانین مشخص برای حمایت از کارگران گیگ، عدم پرداخت مالیات توسط برخی پلتفرم‌ها و عدم امنیت شغلی از جمله چالش‌های اصلی هستند که باید برطرف شوند. نوسانات اقتصادی، تورم و نرخ ارز، بر درآمد کارگران گیگ تأثیر زیادی گذاشته‌اند و فیلترینگ، محدودیت‌های اینترنت و کیفیت پایین برخی پلتفرم‌ها، بر بدتر شدن شرایط دامن می‌زنند.
از نگاهی کلی و جامع، می‌توان دید که اقتصاد گیگ در ایران نسبت به کشورهای توسعه یافته در مراحل ابتدایی قرار دارد و با چالش‌های زیادی رو به رو است. محدودیت‌های بین‌المللی و زیرساخت‌های فنی نامناسب، از جمله تفاوت‌های اصلی هستند؛ اما با وجود چالش‌ها، آینده اقتصاد گیگ در ایران روشن به نظر می‌رسد. با بهبود زیرساخت‌ها، ایجاد قوانین مشخص و حمایت از کسب و کارهای کوچک، می‌توان انتظار رشد بیشتر این اقتصاد را داشت.
نقش احراز هویت در اکوسیستم اقتصاد گیگ
احراز هویت یکی از ارکان اصلی و حیاتی در سیستم اقتصادی کشور به خصوص اقتصاد نوپای گیگ به شمار می‌رود. این سیستم بر پایه اعتماد متقابل بین افراد بنا شده، از این رو احراز هویت به عنوان یک مکانیزم اطمینان‌بخش، به ایجاد یک محیط امن و قابل اعتماد کمک شایانی می‌کند.
روش‌های احراز هویت می‌تواند شامل رمز عبور، قفل بیومتریک، کارت‌های هوشمند و احراز هویت چندمرحله‌ای (MFA) باشد. ترکیب این روش‌ها امنیت بیشتری فراهم کرده و دسترسی به اطلاعات حساس را به‌خوبی مدیریت می‌کند.
مقاله پیشنهادی: احراز هویت چیست
یوآیدی یک پلتفرم احراز هویت دیجیتال (e-KYC) در ایران است که با استفاده از فناوری‌های هوش مصنوعی، فرآیند احراز هویت کاربران را به صورت آنلاین و در لحظه انجام می‌دهد.
وب سرویس احراز هویت یوآیدی با همکاری نهادهای مختلف، امکان احراز هویت غیرحضوری را برای سامانه‌های مختلف فراهم کرده است. این خدمات به سازمان‌ها و کسب و کارها کمک می‌کند تا فرآیندهای احراز هویت کاربران خود را به صورت آنلاین، سریع و با دقت بالا انجام دهند، هزینه‌ها را کاهش داده و تجربه کاربری بهتری ارائه دهند.
برای دریافت سرویس های احراز هویت در کسب‌وکار خود، از طریق فرم با کارشناسان یوآیدی ارتباط بگیرید.
سوالات متداول
اقتصاد گیگ (gig economy) به سیستمی گفته می‌شود که در آن افراد به جای داشتن یک شغل تمام وقت ثابت، به صورت پروژه محور و کوتاه مدت با کارفرماهای مختلف همکاری می‌کنند. برخلاف کار تمام‌وقت که معمولاً با قراردادهای بلندمدت و مزایای مشخص همراه است، اقتصاد گیگ انعطاف‌پذیری بیشتری در زمان و مکان دارد.
اقتصاد گیگ مزایایی مانند انعطاف‌پذیری در زمان و مکان کار، تنوع شغلی و استقلال مالی را به همراه دارد. عدم امنیت شغلی، نوسانات درآمد و نبود مزایای کامل کارمندی مانند بیمه و بازنشستگی نیز جزو معایب آن هستند.
مشاغل گیگ بسیار متنوع هستند و شامل طیف گسترده‌ای از حوزه‌ها می‌شوند. از جمله این مشاغل می‌توان به فریلنسری در حوزه‌های طراحی، برنامه‌نویسی، نویسندگی، خدمات حمل و نقل (مانند اسنپ و تپسی)، تحویل غذا، خدمات خانگی، آموزش آنلاین و بسیاری از مشاغل دیگر اشاره کرد.
اقتصاد گیگ در ایران رشد چشمگیری داشته و انتظار می‌رود این روند ادامه پیدا کند. با این حال، برای توسعه پایدار این اقتصاد، نیاز به ایجاد زیرساخت‌های مناسب، قوانین شفاف و حمایت از کارگران گیگ است.
