در دنیای روابط کار گاهی پیش می آید که کارگر و کارفرما با توافق شفاهی شروع به همکاری می کنند. درحالی که اگر کارفرما یا کارگر به تعهدات خود عمل نکند، عدم وجود قرارداد باعث بروز اختلاف خواهد شد. به همین دلیل، قانون تاکید دارد که حتی در صورت همکاری یک ساعته، قرارداد همکاری نوشته شود. حال، در صورتی که قراردادی بین کارفرما و کارگر وجود نداشته و اختلافاتی در حین همکاری به وجود بیاید که عموما از عدم احقاق حق کارگر توسط کارفرما ناشی می شود، کارگر چه اقداماتی باید انجام دهد؟ در وهله اول کارگر باید نسبت به اثبات رابطه کارگری و کارفرمایی اقدام نماید. در ادامه به این موضوع و برخی سوالاتی که عموما در مورد شکایت از کارفرما بدون وجود قرارداد و حل اختلاف بین کارگر و کارفرما پبش می آیند پاسخ داده خواهد شد.
از نظر قانون، کارگر کیست؟
برای اثبات رابطه کارگری و کارفرمایی در حوزه کار، یک کارگر باید دارای ویژگی های زیر باشد:
شخص حقیقی: کارگر نمی تواند یک شخصیت حقوقی باشد. مطابق قانون، کارگر باید شخصی حقیقی باشد و سازمان و یا شرکت نمی تواند به عنوان کارگر شناخته شود.
دریافت حقوق و دستمزد: کارگر برای انجام امور محوله از طرف کارفرما، حقوق و دستمزد دریافت می نماید. این دستمزد می تواند پول رایج یا کالایی با ارزش معادل کار انجام گرفته توسط وی باشد.
تبعیت حقوقی از کارفرما: برای اثبات رابطه کارگر و کارفرما باید قراردادی بین آنها وجود داشته باشد. بدون وجود قرارداد، رابطه کاری باید از روشهای دیگر اثبات شود که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
اثبات رابطه کاری بدون وجود قرارداد
برای شکایت از کارفرما بدون وجود قرارداد، باید تمام مدارکی که ممکن است در اثبات کار یک شخص در محل کار مورد نظر تاثیر دارند، ارائه شوند. فیش حقوقی واریز شده و هرگونه سند حقوقی که واریز مبلغ دستمزد را اثبات کند، ارائه مستندات سیستم حضور و غیاب، درخواست بازرسی از محل کار و یا در صورت بیمه بودن کارگر در کارگاه مورد نظر، مشاهده مستندات بیمه از جمله موارد موثقی هستند که برای اثبات کار در محل مورد نظر می توان به آنها استناد کرد. کارگر با ارائه یکی از مدارک ذکر شده می تواند حقوق خود را از طریق قانون از کارفرما مطالبه نماید.
نبود قرارداد چه مشکلاتی را در حوزه روابط کار به وجود می آورد؟
به دلیل کمبود موقعیت کار در کشور و افزایش نیروی کار، برخی از کارگران برای یافتن فرصت شغلی مناسب، برخی از شرایط محل کار را که تطابقی با قانون ندارد، می پذیرند. آنها این ریسک را انجام می دهند تا شغل مورد نظر را حفظ کنند. اما نبود قرارداد کار یک زیان دو طرفه برای کارگر و کارفرما می باشد. ضرری که نبود قرارداد کار برای کارگر دارد این است که کارفرما می تواند همه دیتورات خود را به عنوان قرارداد به کارگر اعمال کرده و در مقابل کار بسیار، حقوق کم پرداخت کرده و برخی از مزایای وی از جمله حق بیمه را نیز پرداخت نکند. حتی می تواند هر زمان که بخواهد کارگر را اخراج نماید.
شکایت از کارفرما بدون وجود قرارداد
عدم وجود قرارداد به معنی عدم همکاری بین کارگر و کارفرما نیست. قرارداد شفاهی نیز در صورت اثبات رابطه کارگر و کارفرما، به میزان قرارداد کتبی معتبر می باشد. نبود قرارداد می تواند به ضرر کارفرما نیز تمام شود. زیرا کارگر می تواند مبلغ دستمزد خود را هر مبلغی غیر از قرارداد شفاهی اعلام نماید. در مراجع رسمی می توان به قرارداد شفاهی (در صورت اثبات) استناد کرده و همچنین جهت احقاق حقوق کارگر، علیه کارفرما شکایت نمود.
مراحل شکایت
۱- مراجعه و احراز هویت در سامانه روابط کار
۲- ثبت شکایت علیه کارفرما در این سامتنه به صورت غیرحضوری
۳- ارسال ابلاغیه به کارفرما و تعیین جلسه برای رسیدگی به شکایت
۴- تشکیل جلسه تشخیص شکایت و ارائه مدارک لازم توسط کارگر
۵- بررسی مدارک و صدور رای توسط کارشناسان
با ایجاد سامانه روابط کار توسط وزارت کار، کارفرمایان ملزم به ثبت قرارداد کاری در این سامانه می باشند. در صورت عدم ثبت قرارداد، عواقب آن متوجه کارفرما خواهد بود. بنابراین سامانه روابط کار باعث ایجاد نظم در روابط کار و جلوگیری از سوء استفاده توسط برخی کارفرمایان و کارگران می گردد. فرایند احراز هویت سامانه روابط کار توسط یوآیدی، به صورت غیرحضوری و با استفاده از الگوریتم های هوش مصنوعی انجام می پذیرد. احراز هویت سامانه سجام، فرایند احراز هویت سامانه ثنا و همچنین احراز هویت کاربران صرافی های رمز ارز در کوتاهترین زمان از خدمات یوآیدی می باشد.
