یکی از آشناترین مباحث این روزهای حوزه تکنولوژی که سر و صدای زیادی به پا کرده، هوش مصنوعی یا (Artificial intelligence) است که به اختصار، AI نیز نامیده میشود. این تکنولوژی بسیار پیشرفته و کاربردی، در چند سال اخیر، رشد بسیاری داشته و تیم‌های زیادی در سرتاسر دنیا، به دنبال عرضه مدل‌های مختلف آن برای استفاده در تمامی صنایع هستند. اما آیا می‌دانید هوش مصنوعی چیست؟ کاربرد هوش مصنوعی در صنایع مختلف چیست و چه انواعی دارد؟ در ادامه با این مقاله از یوآیدی همراه باشید تا همه چیز درباره هوش مصنوعی را بررسی کنیم.
هوش مصنوعی چیست؟
به زبان ساده هوش مصنوعی (AI) شاخه‌ای از علوم کامپیوتر است که با ایجاد عوامل هوشمند سروکار دارد. در واقع سیستم‌هایی هستند که می‌توانند استدلال کنند، بیاموزند و به طور مستقل عمل کنند.
تحقیقات هوش مصنوعی در توسعه تکنیک‌های موثر برای حل طیف وسیعی از مشکلات، از بازی کردن تا تشخیص پزشکی، عملکرد بسیار موفقی داشته است.
در رابطه با هوش مصنوعی، باید به این نکات توجه داشت:
- هوش مصنوعی در مورد تکرار هوش انسانی نیست، بلکه در مورد ایجاد ماشین‌های هوشمندی است که می‌توانند وظایفی را انجام دهند که معمولاً به هوش انسانی نیاز دارند.
- سیستم‌های هوش مصنوعی اغلب بر روی مقادیر زیادی داده آموزش می‌بینند که به آنها امکان میدهد الگوها را شناسایی و پیشبینی کنند.
- هوش مصنوعی برای حل طیف وسیعی از مسائل از جمله: تشخیص اشیا و صحنه‌ها در تصاویر و فیلم‌ها، درک و پاسخ به زبان انسان، ربات‌هایی که می‌توانند با دنیای فیزیکی تعامل داشته باشند و … توسعه داده می‌شوند.
هوش مصنوعی چگونه کار میکند؟
سیستم‌های هوش مصنوعی با ترکیب مجموعه‌های بزرگی از دادهها با الگوریتم‌های پردازش هوشمند و تکراری کار میکنند تا از الگوها و ویژگی‌های موجود در داده‌هایی را که آنالیز میکنند بیاموزند. هر بار که یک سیستم هوش مصنوعی یک دور پردازش داده را اجرا میکند، عملکرد خود را آزمایش و اندازه‌گیری میکند و تخصص بیشتری پیدا میکند.
از آنجایی که هوش مصنوعی هرگز نیازی به استراحت ندارد، میتواند صدها، هزاران یا حتی میلیون‌ها کار را به سرعت انجام دهد. همچنین در زمان بسیار کمی چیزهای زیادی یاد بگیرد و در انجام هر کاری که برای انجام آن آموزش داده میشود، بسیار توانا شود.
در واقع، هوش مصنوعی (AI) به طور کلی بر پایه یادگیری ماشین (Machine Learning) و شبکه‌های عصبی مصنوعی (Neural Networks) بنا شده است.
یادگیری ماشین:
در یادگیری ماشین، به جای برنامه‌ریزی دقیق برای انجام یک وظیفه، به هوش مصنوعی داده‌های مربوط به آن وظیفه داده میشود تا از طریق الگوریتم‌های مختلف، الگوها و قواعد مربوط به آن وظیفه را یاد بگیرد.
به عنوان مثال، برای آموزش هوش مصنوعی برای تشخیص چهره، به آن مجموعه از دادهها شامل تصاویر چهره و تصاویر غیر چهره داده میشود. هوش مصنوعی با تجزیه و تحلیل این دادهها، یاد می‌گیرد که ویژگی‌های یک چهره را تشخیص و در نهایت تصاویر جدید را به عنوان چهره یا غیر چهره طبقه‌بندی کند.
شبکه‌های عصبی مصنوعی:
شبکه‌های عصبی مصنوعی از ساختار مغز انسان الهام گرفته شده‌اند و از مجموعه‌ای از واحدهای پردازشی به نام نورون تشکیل شده‌اند. این نورون‌ها به هم متصل شده و اطلاعات را بین خود منتقل میکنند. شبکه‌های عصبی مصنوعی قادر به یادگیری و تشخیص الگوهای پیچیده در دادهها هستند.
علاوه بر یادگیری ماشین و شبکه‌های عصبی مصنوعی، هوش مصنوعی از تکنیک‌ها و الگوریتم‌های مختلف دیگری نیز استفاده میکند، مانند:
- پردازش زبان طبیعی (Natural Language Processing): این حوزه به تعامل بین کامپیوتر و زبان انسان می‌پردازد.
- بینایی ماشین (Computer Vision): این حوزه به پردازش و تحلیل تصاویر و ویدئوها توسط کامپیوتر می‌پردازد.
- یادگیری تقویتی (Reinforcement Learning): در این روش، هوش مصنوعی با انجام آزمون و خطا و دریافت پاداش یا تنبیه، یاد می‌گیرد که چگونه در یک محیط خاص رفتار کند.
برای اطلاعات بیشتر درباره الگوریتم های هوش مصنوعی کلیک کنید.
در هوش مصنوعی از چه فناوری‌هایی استفاده میشود؟
برای درک اینکه هوش مصنوعی چگونه کار میکند، باید بدانید که هوش مصنوعی تنها یک برنامه کامپیوتری نیست، بلکه یک رشته یا یک علم کامل است. همانطور که گفتیم هدف هوش مصنوعی ساختن یک سیستم کامپیوتری است که قادر به مدل‌سازی رفتار انسان باشد تا بتواند از فرایندهای تفکر انسان برای حل مشکلات پیچیده استفاده کند.
برای دستیابی به این هدف، سیستم‌های هوش مصنوعی از مجموعه‌ای کامل از تکنیک‌ها، فرآیندها و همچنین طیف وسیعی از فناوری‌های مختلف استفاده میکنند. از جمله آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
یادگیری ماشین (Machine Learning)
انواع مختلفی از الگوریتم‌های یادگیری ماشین وجود دارد، مانند:
- یادگیری نظارت‌شده: به هوش مصنوعی مجموعه‌ای از داده‌های برچسب‌گذاری شده داده میشود تا از آنها یاد بگیرد.
- یادگیری نظارت‌نشده: هوش مصنوعی بدون هیچ گونه برچسب‌گذاری از دادهها یاد می‌گیرد.
- یادگیری تقویتی: هوش مصنوعی با انجام آزمون و خطا و دریافت پاداش یا تنبیه، یاد می‌گیرد که چگونه در یک محیط خاص رفتار کند.
شبکه‌های عصبی مصنوعی (Neural Networks)
انواع مختلفی از شبکه‌های عصبی مصنوعی وجود دارد، از جمله:
- شبکه‌های عصبی پیش‌خور: این نوع شبکه‌ها برای طبقه‌بندی و رگرسیون استفاده می‌شوند.
- شبکه‌های عصبی بازگشتی: این نوع شبکه‌ها برای پردازش توالی‌های داده، مانند متن و گفتار، استفاده می‌شوند.
- شبکه‌های عصبی کانولوشنال: این نوع شبکه‌ها برای پردازش تصاویر و ویدئوها استفاده می‌شوند.
پردازش زبان طبیعی (Natural Language Processing)
پردازش زبان طبیعی به تعامل بین کامپیوتر و زبان انسان می‌پردازد. از پردازش زبان طبیعی در کاربردهای مختلفی مانند ترجمه ماشینی، تشخیص گفتار و چت‌بات‌ها استفاده میشود.
بینایی ماشین (Computer Vision)
بینایی ماشین به پردازش و تحلیل تصاویر و ویدئوها توسط کامپیوتر می‌پردازد.
یادگیری عمیق (Deep Learning)
یادگیری عمیق زیرمجموعه‌ای از یادگیری ماشین است که از شبکه‌های عصبی مصنوعی پیچیده برای یادگیری از دادهها استفاده میکند.
علاوه بر این فناوری‌ها، هوش مصنوعی از مجموعه‌ای از ابزارها و تکنیک‌های دیگر نیز استفاده میکند، مانند:
- الگوریتم‌های جستجو: برای یافتن اطلاعات در مجموعه داده‌های بزرگ
- بهینه‌سازی: برای یافتن بهترین راه‌حل برای یک مسئله
- استدلال: برای استنتاج و نتیجه‌گیری از اطلاعات
انواع هوش مصنوعی
انواع مختلفی از هوش مصنوعی (AI) وجود دارد که بر اساس قابلیت‌ها، کارکرد و نحوه عملکردشان، دسته‌بندی می‌شوند. در ادامه به برخی از رایج‌ترین انواع هوش مصنوعی اشاره می‌کنم:
- هوش مصنوعی محدود (Narrow AI)
این نوع هوش مصنوعی برای انجام یک وظیفه یا کار خاص طراحی شده است. مثلاً هوش مصنوعی که برای تشخیص چهره یا ترجمه زبان استفاده میشود، جزو هوش مصنوعی محدود به حساب می‌آید.
- هوش مصنوعی عمومی (General AI)
این نوع هوش مصنوعی در تئوری وجود دارد و میتواند هر کاری را که یک انسان میتواند انجام دهد، انجام دهد.
- ابر هوش مصنوعی (Super AI)
این نوع هوش مصنوعی از هوش انسان فراتر می‌رود و از نظر توانایی و عملکرد از انسان پیشی می‌گیرد.
انواع هوش مصنوعی بر اساس کارکرد
- ماشین‌های واکنشی
این نوع هوش مصنوعی فقط به داده‌های ورودی فعلی واکنش نشان میدهد و هیچ حافظه‌ای از گذشته ندارد. مثلاً یک سیستم تشخیص چهره که فقط میتواند چهره‌ها را در یک تصویر زنده تشخیص دهد، در این دسته قرار می‌گیرد.
ماشین‌های واکنش‌پذیر از ابتدایی‌ترین اصول هوش مصنوعی پیروی میکنند و همانطور که از نامشان نیز پیداست، فقط قادر هستند از هوش خود برای درک و واکنش به دنیای مقابل خود استفاده کنند.
این نوع هوش مصنوعی نمی‌تواند یک حافظه را ذخیره کند و در نتیجه نمی‌تواند به تجربیات گذشته برای تصمیمگیری در زمان واقعی تکیه کند. مثلا دیپ بلو به عنوان یک ابررایانه شطرنج‌باز که در سال ۱۹۹۷ کاسپاروف، قهرمان شطرنج جهان را شکست دهد، یکی از نمونه‌های ماشین‌های واکنش‌پذیر است.
- حافظه محدود
این نوع هوش مصنوعی میتواند از داده‌های گذشته برای تصمیمگیری در زمان حال استفاده کند. مثلاً یک ربات که میتواند با استفاده از اطلاعات نقشه، مسیر خود را در یک محیط پیدا کند، جزو این دسته قرار می‌گیرد.
این نوع هوش مصنوعی پیچیده‌تر است و امکانات بیشتری را نسبت به ماشین‌های واکنش‌پذیر ارائه میدهد.
- نظریه ذهن
هوش مصنوعی از نوع نظریه ذهن نیز همانند نامش فعلا فقط نظریه است و هنوز بشر به توانایی‌های فنی و علمی لازم برای رسیدن به این سطح از هوش مصنوعی دست نیافته است.
این نوع از هوش مصنوعی مبتنی بر پیش‌فرض روان‌شناختی درک انسان است و در تلاش است که بفهمد موجودات زنده دیگر چه افکار و احساساتی دارند. یعنی هوش مصنوعی از نوع نظریه ذهن سعی در درک احساسات انسان‌ها، حیوانات و سایر ماشینها دارد و می‌خواهد از طریق خوداندیشی تصمیم بگیرد و سپس از این اطلاعات برای تصمیمگیری خود استفاده کند.
- خودآگاهی
این نوع هوش مصنوعی از وجود خود آگاه است و میتواند به عنوان یک موجود مستقل عمل کند. هوش مصنوعی خودآگاهی نیز دارای آگاهی در سطح انسانی است و وجود خود در جهان و همچنین حضور و وضعیت عاطفی دیگران را درک میکند.
در واقع این نوع هوش مصنوعی میتواند بفهمد که دیگران به چه چیزهایی ممکن است نیاز داشته باشند. اینجاست که هوش مصنوعی کمی ترسناک به نظر می‌رسد.
انواع هوش مصنوعی بر اساس نحوه عملکرد
- هوش مصنوعی نمادین
این نوع هوش مصنوعی از قوانین و نمادها برای استدلال و حل مسائل استفاده میکند.
- هوش مصنوعی مبتنی بر شبکه عصبی
این نوع هوش مصنوعی از شبکه‌های عصبی مصنوعی برای یادگیری از دادهها و انجام وظایف مختلف استفاده میکند.
- هوش مصنوعی ترکیبی
این نوع هوش مصنوعی از ترکیبی از هوش مصنوعی نمادین و مبتنی بر شبکه عصبی استفاده میکند.
اما در حالت کلی، هوش مصنوعی را میتوان به دو دسته ضعیف و قوی تقسیم کرد:
- هوش مصنوعی ضعیف
نوعی سیستم است که برای انجام یک کار خاص طراحی شده است. در واقع این نوع هوش مصنوعی در یک زمینه محدود عمل میکند و شبیه‌ساز هوش انسانی برای یک مشکل تعریف‌شده مانند رانندگی با ماشین، رونویسی گفتار انسانی یا مدیریت محتوا در یک وب‌سایت است.
از سیستم‌های ضعیف هوش مصنوعی در خودروهای خودران (بدون راننده)، جستجوی گوگل، دستیار صوتی مانند الکسای آمازون و سیری اپل استفاده شده است.
- هوش مصنوعی قوی
به عنوان یکی از انواع هوش مصنوعی شناخته میشود که شامل سیستم‌هایی است که وظایفی بسیار شبیه انسان را انجام می‌دهند و می‌توانند مشکلاتی را که هرگز برای کار روی آنها آموزش ندیده‌اند، حل کنند. این همان هوش مصنوعی است که در فیلم‌هایی مانند وست‌ورلد یا شخصیت Data در Star Trek می‌توانید آن را ببینید. اگر علاقه‌مند به آینده هوش مصنوعی هستید، پیشنهاد میکنیم حتما این دو فیلم را تماشا کنید.
هوش مصنوعی قوی معمولا دارای سیستم‌های پیچیده‌تری است و طوری برنامه‌ریزی شده که موقعیت‌هایی را بدون نیاز به نظارت انسان مدیریت کند. ایجاد ماشینی با هوشی در سطح انسانی که بتواند برای هر کاری استفاده شود، رویای بسیاری از محققان هوش مصنوعی است.
برای اطلاعات بیشتر درباره انواع هوش مصنوعی کلیک کنید.
کاربردهای هوش مصنوعی
به صراحت میتوان گفت که هوش مصنوعی بخش بزرگی از زندگی روزمره ما را در بر گرفته است. هر چند در بسیاری از موارد ممکن است ما نقش و حضور آن را احساس نکنیم، اما در سیستم‌های امروزی، هوش مصنوعی همواره حضور دارد و به شکل پررنگی نیز ایفای نقش میکند.
در صنایع پزشکی و داروسازی هوش مصنوعی برای تنظیم کردن دوز داروها و انجام درمان‌های مختلف متناسب با بیماران خاص و حتی برای کمک به روش های جراحی در اتاق عمل مورد استفاده قرار می‌گیرد.
حتی در بسیاری از موارد سلامتی ما توسط هوش‌مصنوعی کنترل میشود. مثلا دستگاه‌های جراحی و رادیولوژی پیشرفته و همچنین سیستم چکاپ هوشمند بدن و … از فناوری AI برای ارائه خدمات استفاده میکنند.
در برخی از زمینه‌ها، هوش مصنوعی میتواند وظایف را بسیار بهتر از انسان‌ها انجام دهد. به ویژه هنگامی که صحبت از وظایف تکراری و جزئیات محور میشود. مثلا برای تجزیه و تحلیل تعداد زیادی از اسناد قانونی برای اطمینان از پر شدن صحیح فیلدهای مربوطه، ابزارهای هوش مصنوعی اغلب کارها را به سرعت و با خطاهای نسبتا کمی تکمیل میکنند.
هوش مصنوعی همچنین به دلیل حجم داده‌های عظیمی که میتواند پردازش کند، به شرکت‌ها بینشی درباره فعالیت‌هایشان میدهد که حتی ممکن است از آنها اطلاعی نداشته باشند.
از رایج‌ترین کاربردهای هوش مصنوعی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- ChatGPT
ChatGPT یک چت بات هوش مصنوعی است که قادر به تولید محتوای نوشتاری در قالب‌های مختلف، از مقاله گرفته تا کد و پاسخ به سوالات ساده است. ChatGPT در نوامبر ۲۰۲۲ توسط OpenAI راه‌اندازی شد. این ابزار هوش مصنوعی از یک مدل زبان بزرگ پشتیبانی میکند که به آن اجازه میدهد تا از نوشته‌های انسان تقلید کند.
- Google Maps
گوگل مپ از داده‌های موقعیت مکانی گوشی‌های هوشمند و همچنین داده‌های گزارش‌شده توسط کاربر در مواردی مانند ساخت‌وساز و تصادفات رانندگی یا نظارت بر ترافیک و ارزیابی سریع‌ترین مسیر استفاده میکند.
- دستیار هوشمند
دستیارهای هوشمند مانند سیری، الکسا و کورتانا از پردازش زبان طبیعی یا NLP برای دریافت دستورالعمل‌هایی از کاربران برای تنظیم یادآوری، جستجوی اطلاعات آنلاین و کنترل چراغ‌های خانه افراد استفاده میکنند. در بسیاری از موارد، این دستیارها برای یادگیری ترجیح کاربر و بهبود تجربه آنها در طول زمان با پیشنهادات بهتر و پاسخ‌های مناسب‌تر طراحی شده‌اند.
- فیلترهای اسنپ چت
فیلترهای اسنپ چت از الگوریتم‌های ML برای تمایز بین سوژه تصویر و پس زمینه، ردیابی حرکات صورت و تنظیم تصویر روی صفحه بر اساس آنچه کاربر انجام میدهد، استفاده میکنند.
- ماشین‌های خودران (بدون راننده)
اتومبیل‌های خودران نمونه قابل تشخیصی از یادگیری عمیق هستند، زیرا از شبکه‌های عصبی عمیق برای شناسایی اشیاء اطراف خود، تعیین فاصله آنها از سایر اتومبیل‌ها، شناسایی علائم راهنمایی و رانندگی و موارد دیگر استفاده میکنند.
- حسگرها
حسگرها در صنعت مراقبت‌های بهداشتی نیز از یادگیری عمیق برای ارزیابی وضعیت سلامتی بیمار، از جمله سطح قند خون، فشار خون و ضربان قلب آنها استفاده میکنند. این نوع هوش مصنوعی‌ها همچنین می‌توانند الگوهایی را از داده‌های پزشکی قبلی بیمار استخراج و از آن برای پیشبینی هر گونه شرایط سلامتی آینده بهره بگیرند.
- سرگرمی
امروزه هوش مصنوعی در تک تک سیستم‌های مربوط به طراحی انواع سرگرمی و کنسول‌های بازی نقش کلیدی ایفا میکند.
- سیستم پاسخگویی آنلاین
برای همه ما که در فضای مجازی فعالیت داریم، حداقل یک بار این اتفاق افتاده است که با یک بات وارد مذاکره شویم؛ چرا که بسیاری از کسب‌وکارهای آنلاین برای بخش پاسخگویی به سوالات متداول مشتریان معمولا از یک ربات مجهز به هوش‌مصنوعی برای یافتن پاسخ متناسب بهره می‌گیرند.
- تولید
فناوری AI در ایجاد هماهنگی بین تقاضا، تولید و زمان انتقال نقش موثری را ایفا میکند. استفاده از فناوری AI در تولید، هزینه‌ها را به مراتب کاهش داده است. از این رو در بسیاری از موارد مورد استقبال صاحبان کسب‌وکار قرار گرفته است.
- امنیت
جهان در حال حرکت به سمت دیجیتالیزه شدن است. از این رو امنیت روش‌های احراز هویت به بحث چالش برانگیزی تبدیل شده است، زیرا این تحول عظیم به سیستم امنیتی بالا و روش‌های احراز هویت جدیدی نیاز دارد. بنابراین طبیعی است که تمایل افراد برای استفاده از روش‌های احراز هویت دیجیتال نیز به مراتب بیشتر شود.
در همین راستا نیز شرکت‌های بزرگ فناوری جهان در حال ابداع بهترین و امن‌ترین راه‌های احراز هویت با استفاده از هوش مصنوعی و مطابق با تکنولوژی‌های روز دنیا هستند تا بیش‌ترین سهم را از این دیجیتالیزه شدن از آن خود کنند.
برای اطلاعات بیشتر درباره کاربرد هوش مصنوعی در صنعت کلیک کنید.
تاریخچه هوش مصنوعی
مفهوم اشیای بی‌جانِ دارای هوش، از زمان‌های قدیم وجود داشته است. مثلا مجسمه‌های خدایان در مصر باستان که متحرک ساخته می‌شدند، می‌توانند یکی از اولین ایده‌های هوش مصنوعی باشد.
در طول قرن‌ها، متفکرانی مثل ارسطو، رامون لول، رنه دکارت و توماس بیز، از ابزارها و منطق زمان خود برای توصیف فرایندهای فکری انسان به عنوان نماد استفاده کرده و اساس مفاهیم هوش مصنوعی را تشکیل دادند.
- هوش مصنوعی از اواخر قرن نوزدهم و نیمه اول قرن بیستم کار اساسی خود را شروع کرد و باعث ایجاد رایانه‌های مدرن شد.
- در دهه ۱۹۵۰ با ظهور رایانه‌های مدرن، دانشمندان موفق شدند ایده‌های خود را در مورد هوش ماشینی آزمایش کنند. دهه‌های ۱۹۶۵، ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ را میتوان حوزه مدرن هوش مصنوعی دانست.
- اولین برنامه کامپیوتری که قادر به اثبات برخی قضایای ریاضی بود و به عنوان اولین برنامه هوش مصنوعی از آن یاد میشود، در دهه ۱۹۶۵ ساخته شد.
- از سال ۱۹۷۴ تا ۱۹۸۰ نیز به عنوان اولین “زمستان هوش مصنوعی” شناخته میشود، چرا که در این سال‌ها محدودیت‌هایی در پردازش کامپیوتری و حافظه آن وجود داشت. در این دوره دولت و شرکت‌ها نیز از حمایت از تحقیقات هوش مصنوعی اجتناب کردند.
- خوشبختانه در دهه ۱۹۹۰ با افزایش قدرت محاسباتی و انفجار دادهها جرقه یک رنسانس هوش مصنوعی زده شد و زمینه‌ای برای پیشرفتهای چشمگیر در هوش مصنوعی که امروز می‌بینیم فراهم شد. ترکیبی از داده‌های بزرگ و افزایش قدرت محاسباتی باعث پیشرفت در NLP، بینایی کامپیوتر، روباتیک، یادگیری ماشین و یادگیری عمیق شد.
- در سال ۱۹۹۷، با سرعت گرفتن پیشرفت در هوش مصنوعی، دیپ بلو به عنوان اولین برنامه کامپیوتری توانست گری کاسپاروف، استاد بزرگ شطرنج روسی را شکست دهد. دیپ بلو اولین برنامه کامپیوتری بود که یک قهرمان شطرنج جهان را شکست میداد.
- در دهه ۲۰۰۰ پیشرفت یادگیری ماشین در هوش مصنوعی، یادگیری عمیق، NLP، تشخیص گفتار و بینایی کامپیوتری باعث ایجاد محصولات و خدمات جدیدتری شد که شیوه زندگی امروز ما را شکل داده است. از جمله پیشرفتهای دهه ۲۰۰۰ میتوان به راه‌اندازی موتور جستجوی گوگل در سال ۲۰۰۰ و راه اندازی موتور توصیه‌گر آمازون در سال ۲۰۰۱ اشاره کرد. همچنین نتفلیکس سیستم توصیه‌گر خود را برای فیلم‌ها، فیس‌بوک سیستم تشخیص چهره و مایکروسافت سیستم تشخیص گفتار خود را برای رونویسی گفتار به متن راه اندازی کرد. آی‌بی‌ام نیز هوش مصنوعی واتسون را راه‌اندازی کرد.
- در دهه ۲۰۱۰ نیز شاهد یک جریان ثابت از پیشرفتهای هوش مصنوعی بودیم. از جمله هوش مصنوعی در این دوره میتوان به راه اندازی سیری اپل و دستیارهای صوتی الکسای آمازون اشاره کرد.
- در دهه کنونی یعنی ۲۰۲۰ نیز شاهد ظهور هوش مصنوعی مولد، نوعی فناوری هوش مصنوعی هستیم که میتواند محتوای جدید تولید کند. هوش مصنوعی مولد با دریافت هر ورودی به شکل متن، تصویر، ویدیو، طرح، نت‌های موسیقی یا هر ورودی دیگری محتوای جدیدی تولید کند.
برای اطلاعات بیشتر درباره تاریخچه هوش مصنوعی کلیک کنید.
آینده هوش مصنوعی و تاثیر آن بر زندگی انسان‌ها
ما به عنوان انسان، همیشه مجذوب تغییرات تکنولوژیکی و داستان‌های تخیلی بوده‌ایم. در حال حاضر، هوش مصنوعی به عنوان تکنولوژی بزرگ در زمینه فناوری ظاهر شده است و ما در میان بزرگترین پیشرفتهای تاریخ بشر زندگی میکنیم.
هوش مصنوعی نه تنها بر آینده هر صنعت و انسان تاثیر می‌گذارد، بلکه به عنوان محرک اصلی فناوری‌های نوظهور مانند داده‌های بزرگ، روباتیک و اینترنت اشیا میتواند عمل کند.
واقعیت این است که آینده‌ای که در انتظار هوش‌مصنوعی خواهد بود به هیچ عنوان قابل پیشبینی نیست. برخی هوش مصنوعی را تهدیدی برای جامعه‌ی جهانی می‌دانند، چرا که این افراد پیشرفت هوش مصنوعی را عاملی برای خودسر شدن و عدم فرمان‌برداری از انسان تلقی میکنند.
زیرا معتقدند که از آنجایی که هوش مصنوعی میتواند بیاموزد و تصمیمگیری کند و خستگی‌ناپذیر است، شاید بتواند در آینده به یک نیروی افسار گسیخته تبدیل شود و دیگر از انسان فرمان‌برداری نداشته باشد. بنابراین میتواند به عنوان تهدیدی برای تسلط انسان بر سایر موجودات تلقی شود.
اما در مقابل گروه دیگری از افراد هستند که معتقدند که استفاده صحیح از این فناوری میتواند سبب پیشرفت چشم‌گیری در زمینه‌های مختلف شود. بنابراین آینده هوش مصنوعی را برای جامعه انسانی بسیار روشن پیشبینی میکنند. چرا که دستیابی به اهداف انسانی دشوار را برای بشر ساده‌تر از پیش میکند.
برای اطلاعات بیشتر درباره آینده هوش مصنوعی کلیک کنید.
اثر هوش مصنوعی (AI effect) چیست؟
در پنج سال گذشته، شاهد رشد سریع تعداد الگوریتم‌های هوش مصنوعی با کاربردهای عملی بوده‌ایم. خدمات هوشمند، مانند ماشین‌های خودران، تشخیص چهره و صدا در تلفن‌های همراه جایگاه مهمی در زندگی روزمره پیدا کرده‌اند.
حتی با وجود اینکه بازار هوش مصنوعی به سرعت در حال رشد است، اما هر لحظه که می‌گذرد، دسترسی به آن کمتر میشود. دلیل اصلی این مانع، کنترل شرکت‌های بزرگ بر روی اکثر پیشرفتهای هوش مصنوعی است.
AI effect یک اکوسیستم خصوصی و غیرمتمرکز است که بر روی توسعه هوش مصنوعی و خدمات مرتبط با هوش مصنوعی تمرکز دارد. این اکوسیستم با ایجاد یک شبکه باز و غیرمتمرکز راه‌حلی را برای این مانع پیشنهاد میکند و قصد دارد با استفاده از قراردادهای هوشمند مستقر در فناوری بلاک چین نئو، بازار مکانیکال ترک آمازون را مختل کند تا واسطه‌ها را از بین ببرد و با انجام این کار هزینه‌ها را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
به این ترتیب اکثر خدمات مورد نیاز برای یک بازار هوش مصنوعی قابل دسترس را ارائه میدهد. این پروژه The Effect Network نام دارد.
هدف Effect.AI این است که این ماموریت را با استقرار پروژه بر روی سه پلتفرم که بر روی بلاک چین NEO اجرا می‌شوند و توسط یک توکن شبکه به نام EFX تامین می‌شوند، انجام دهد و امکان پیشرفت سالم پروژه و پذیرش آن را فراهم کند.
هوش مصنوعی خطرناک است؟
همان طور که احتمالا شنیده‌اید، هوش مصنوعی مخالفان و موافقان زیادی در کل جهان دارد که هر یک دلیل و استنباطی قابل بررسی و مورد قبول برای برتری یا خطرناک بودن این تکنولوژی تازه توسعه یافته دارند.
همانند بسیاری از موضوعاتی که در دنیای تکنولوژی و یادگیری ماشین وجود دارد، دادن پاسخی جامع و کامل به این موضوع نیز بسیار پیچیده است و وجود پیشرفتهای لحظه‌ای در این حوزه نیز کار را برای یافتن پاسخ بیش از پیش، سخت‌تر میکند. اما قبل از هر چیزی، باید به این نکته توجه داشت که هوش مصنوعی چه بخواهیم وچه نخواهیم، به تمامی صنایع نفوذ کرده و این پتانسیل را دارد که بسیاری از جنبه‌های زندگی بشر را بهبود بخشد.
هوش مصنوعی، مانند هر فناوری قدرتمندی، میتواند هم مفید و هم خطرناک باشد. خطرات هوش مصنوعی را میتوان به دو دسته کلی تقسیم کرد:
- خطرات واقعی که در حال حاضر با آنها مواجه هستیم:
- بیکاری: هوش مصنوعی میتواند جایگزین بسیاری از مشاغل شود، به خصوص مشاغلی که تکراری و روتین هستند.
- تبعیض: الگوریتم‌های هوش مصنوعی ممکن است سوگیری‌های موجود در جامعه را تقویت و به تبعیض علیه گروه‌های خاص منجر شوند.
- حملات سایبری: هوش مصنوعی میتواند برای حملات سایبری پیچیده‌تر و مخرب‌تر استفاده شود.
- سلاح‌های خودکار: هوش مصنوعی میتواند برای ساخت سلاح‌های خودکار که بدون دخالت انسان می‌توانند سایر انسان‌ها را بکشند، استفاده شود.
- خطرات آتی فرضی که امکان تحقق یافتن آنها در آینده وجود دارد:
- هوش مصنوعی فراتر از هوش انسانی: هوش مصنوعی ممکن است از هوش انسانی پیشی بگیرد و به طور بالقوه به تهدیدی برای بشریت تبدیل شود.
- کنترل هوش مصنوعی: ممکن است نتوانیم هوش مصنوعی را کنترل کنیم و این امر به پیامدهای ناخواسته و فاجعه‌بار منجر شود.
- از دست دادن حریم خصوصی: هوش مصنوعی میتواند برای جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل داده‌های شخصی در مقیاس بزرگ استفاده شود که به از دست دادن حریم خصوصی منجر میشود.
در حالی که هوش مصنوعی خطرات بالقوه‌ای دارد، مزایای بالقوه آن نیز بسیار زیاد است. هوش مصنوعی میتواند برای حل برخی از بزرگترین چالش‌های جهان مانند تغییرات آب و هوایی، فقر و بیماری استفاده شود.
برای کاهش خطرات هوش مصنوعی، باید اقداماتی انجام شود. مثل:
- ایجاد قوانین و مقررات برای هوش مصنوعی: باید قوانینی برای اطمینان از استفاده ایمن و اخلاقی از هوش مصنوعی وضع شود.
- آموزش عمومی در مورد هوش مصنوعی: مردم باید در مورد خطرات و مزایای هوش مصنوعی آموزش ببینند.
- توسعه هوش مصنوعی ایمن و اخلاقی: باید تلاش کنیم تا هوش مصنوعی را به گونه‌ای توسعه دهیم که ایمن و اخلاقی باشد و به نفع بشریت باشد.
در نهایت، اینکه هوش مصنوعی خطرناک است یا نه، به نحوه استفاده از آن بستگی دارد. اگر از هوش مصنوعی به طور مسئولانه و اخلاقی استفاده شود، میتواند ابزاری قدرتمند برای خیر باشد، اما اگر از آن به طور غیرمسئولانه استفاده شود، میتواند به طور بالقوه به بشریت آسیب برساند.
برای اطلاعات بیشتر درباره خطرات هوش مصنوعی کلیک کنید.
هوش مصنوعی در ایران چه جایگاهی دارد؟
هوش مصنوعی (AI) در ایران در حال رشد است، اما هنوز راه زیادی برای رسیدن به سطح کشورهای پیشرفته دارد. با این حال، پتانسیل قابل توجهی برای استفاده از هوش مصنوعی برای حل برخی از بزرگترین چالش‌های کشور مانند بیکاری، ترافیک و آلودگی هوا وجود دارد.
Nature Index یک پایگاه داده در زمینه رتبه‌بندی کشورها در حوزه هوش مصنوعی است. این منبع، کشورها را بر اساس مقالات تحقیقی منتشر شده در ۸۲ مجله علوم طبیعی با کیفیت که توسط یک گروه مستقل از محققان انتخاب می‌شوند، دنبال میکند.
علاوه بر این، طبق رتبه‌بندی SCImago که در سال ۲۰۲۰ انجام شده، ایران در رتبه پانزدهم جهان و رتبه اول در غرب آسیا در زمینه هوش مصنوعی قرار گرفته است.
بسیاری از دانشگاه‌های بزرگ کشور نیز که روی هوش مصنوعی ایرانی فعالیت میکنند، رتبه‌های جهانی بسیار خوبی کسب کرده‌اند. به عنوان مثال، در جدول برترین سازمان‌های پژوهشی در زمینه هوش مصنوعی، دانشگاه تهران رتبه ۵۹ را در بین ۱۰۰ موسسه برتر در اختیار گرفته است.
باید به این نکته هم اشاره کنیم که ایران در رشته مهندسی برق و الکترونیک، که بخشی از هوش مصنوعی است رتبه پانزدهم جهان و رتبه اول غرب آسیا را در اختیار دارد.
طبق رتبه‌بندی CSRankings نیز در سال ۲۰۲۱ – ۲۰۲۲، دانشگاه صنعتی شریف، موسسه تحقیقات علوم بنیادی IPM و دانشگاه علم و صنعت ایران در بین ۱۰۰ موسسه برتر آسیا که بر روی هوش مصنوعی فعالیت میکنند، قرار گرفته‌اند.
برای اطلاعات بیشتر درباره هوش مصنوعی در ایران کلیک کنید.
آیا رباتیک همان هوش مصنوعی است؟
اگرچه این دو اصطلاح گاهی اوقات به اشتباه به جای یکدیگر استفاده میشود، اما شما باید بدانید رباتیک و هوش مصنوعی یکی نیستند. هوش مصنوعی شاخه‌ای از علوم کامپیوتر است که در آن سیستم‌ها از ذهن انسان برای یادگیری، حل مشکلات و تصمیمگیری بدون نیاز به دستورالعمل‌های برنامه‌ریزی شده، الگوبرداری میکنند.
رباتیک شاخه‌ای از فناوری است که با ربات‌های فیزیکی سروکار دارد. ربات‌ها ماشین‌های قابل برنامه‌ریزی هستند که معمولا قادر به انجام یک سری اقدامات به صورت مستقل یا نیمه مستقل هستند.
در بیشتر موارد، ربات‌ها به سادگی به هوش مصنوعی نیاز ندارند، زیرا کارهای انجام شده قابل پیش بینی و تکراری بوده و نیازی به “تفکر” اضافی نیست.
سوالات متداول
هوش مصنوعی در صنایع مختلفی در سراسر جهان استفاده میشود. برخی از صنایعی که هوش مصنوعی بر آنها تاثیرگذار بوده است، عبارتند از تجارت الکترونیک، خردهفروشی، امنیت، نظارت، تجزیه و تحلیل، ساخت و تولید.
بله، الکسا یک هوش مصنوعی است که در بین ما زندگی میکند.
بله، درست مانند الکسا سیری نیز نوعی هوش مصنوعی است که از فناوری‌های پیشرفته یادگیری ماشین برای عملکرد درست خود استفاده میکند.
هوش مصنوعی به زبان ساده هر فرایندی را بهتر، سریعتر و دقیقتر انجام میدهد. همچنین کاربردهای بسیار مهمی نیز مانند شناسایی و پیشبینی تراکنشهای متقلبانه، امتیازدهی سریعتر و دقیقتر و خودکارسازی شیوههای مدیریت دادهها دارد.
هوش مصنوعی فرآیند موجود در صنایع و برنامههای کاربردی را بهبود میبخشد و به توسعه راهحلهای جدید برای مشکلاتی که پرداختن به آنها به صورت دستی طاقتفرسا است، کمک میکند.
هوش مصنوعی سیستمی هوشمند است که توسط انسان ساخته شده است. این فناوری میتواند وظایف را به صورت هوشمندانه انجام دهد. ما بدون اینکه متوجه باشیم از هوش مصنوعی در زندگی روزمره خود استفاده میکنیم. اسپاتیفای، سیری، گوگل مپ و یوتیوب از جمله برنامههایی هستند که از هوش مصنوعی استفاده میکنند.
اگرچه گمانهزنیهای متعددی در مورد خطرناک بودن آینده هوش مصنوعی وجود دارد، اما در حال حاضر نمیتوانیم بگوییم که هوش مصنوعی خطرناک است، چرا که از جهات مختلفی به زندگی ما کمک کرده است.
هدف اصلی هوش مصنوعی این است که رایانهها و ماشینها را قادر سازد تا وظایف فکری مانند حل مسئله، تصمیمگیری، ادراک و درک ارتباطات انسانی را به جای انسان انجام دهند.
هوش مصنوعی مزایای زیادی دارد که از آن جمله میتوان به تصمیمات سریعتر، اختراعات جدید، کاهش خطای انسانی و کمک در کارهای تکراری اشاره کرد.
اصطلاح هوش مصنوعی توسط جان مک کارتی ابداع شد. او را پدر هوش مصنوعی می‌دانند.
ما در حال حاضر در بین بزرگترین پیشرفتهای هوش مصنوعی زندگی میکنیم. هوش مصنوعی به عنوان مهمترین ابزار در فناوری ظاهر شده است و تقریبا آینده هر صنعتی را تحت تاثیر قرار خواهد داد. با توجه به افزایش تقاضا، نیاز به متخصصان در زمینه هوش مصنوعی نیز بیشتر شده است. مهندسی هوش مصنوعی یکی از رشتههای پرتقاضا در سالهای آینده خواهد بود. گفته میشود که ۱۳۳ میلیون شغل جدید هوش مصنوعی تا سالهای آینده ایجاد خواهد شد.
هوش مصنوعی در ایران نیز بر بسیاری از جنبه‌های زندگی مردم تاثیر گذاشته است. در حال حاضر هوش مصنوعی در ایران در حوزه‌هایی مانند پزشکی، صنایع تولیدی، بازاریابی، اتوماسیون فرآیندهای مختلف، اقتصاد، طراحی سیستم‌های ایمنی، مسائل تشخیص هویت، بازی‌های کامپیوتری، طراحی سیستم‌های پیشرفته نظامی، طراحی نرم افزارهای هوشمند و احراز هویت اینترنتی کاربرد دارد.
12 دیدگاه دربارهٔ «هوش مصنوعی یا AI چیست و چه کاربردهایی دارد؟»
درود بر شما. رشته دانشگاه هوش مصنوعی توی ایران وجود داره؟
شیدای عزیز سلام
بله این رشته در دانشگاه‌های ایران هم تدریس میشه.
خیلی ممنون که هوش مصنوعی به زبان ساده رو برامون توضیح دادید. لطفا چند تا ابزار هوش مصنوعی که برای دانشجوها مناسبه رو هم بهمون معرفی کنید.
سلام ستایش عزیز
سپاس از حسن نظر شما
حتماً در یک پست به این موضوع می‌پردازیم.
به نظر شما هوش مصنوعی میتونه جایگزین نیروی کار انسانی شه؟ من از آینده با هوش مصنوعی میترسم.
هانای عزیز
نظرات مختلفی در این زمینه وجود داره. بعضی معتقدن ممکنه جای انسان رو بگیره و برخی میگن فقط دستیار انسان میشه.
سلام. من یه هوش مصنوعی رایگان و خوب برای درست کردن عکس میخوام. از چی استفاده کنم؟
سلام نازی عزیز،
Bing Image، Playground AI، Adobe Firefly، Merlin، و Leonardo AI از هوش مصنوعی‌های رایگانی هستن که می‌تونید باهاشون عکس درست کنید.
سلام. امکان کلاهبرداری با هوش مصنوعی وجود داره؟
سلام سوگند عزیز. بله. کلاهبردارها همیشه از روش‌های جدید برای کلاهبرداری استفاده می‌کنن.
مرسی که هوش مصنوعی به زبان ساده رو توضیح دادید. من خیلی به این حوزه علاقه مندم. اگه راجب هوش مصنوعی در احراز هویت هم بنویسید.
سلام کاترینای عزیز
مرسی از حسن نظرتون
بله حتما در برنامه می‌ذاریم.