شاید این روزها، با گرم شدن بازار ارزهای دیجیتال و خرید و فروش‌های سهام بورس، عبارت احراز هویت (Authentication) زیاد به گوشتان خورده باشد. بسیاری از افراد، این روش اعتبارسنجی را مانع و سدی می‌پندارند که کار دریافت وام، خرید و فروش ارزهای دیجیتال و یا معاملات بورسی را برای آنها دشوار می‌کند. اما واقعیت این قضیه چیست؟ چرا سازمان‌ها و شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات پولی، اعتبارسنجی بدون احراز هویت را نمی‌پذیرند؟ چرا بر وجود اعتبارسنجی افراد حقیقی با احراز هویت امن تاکید می‌شود؟ اصلاً مفهوم اعتبارسنجی به چه معنایی است و اعتبار سنجی بدون احراز هویت چه مشکلات و چه فوایدی دارد؟ اگر شما هم دوست دارید تا بیشتر با نحوه اعتبارسنجی و احراز هویت آشنا شوید و به چالش‌های عدم احراز هویت امن پی ببرید، با ما در این مقاله همراه باشید.
آشنایی با مفهوم اعتبارسنجی
احتمالاً تا به حال برای شما یا نزدیکانتان پیش آمده که قصد دریافت وام از بانک، موسسات اعتباری و یا حتی صندوق‌های خانگی را داشته‌اید و مراحلی را برای اثبات اعتبار و خوش‌حساب بودن خود طی کرده‌اید. مدیران بانک‌ها یا موسسات اعتباری شرط پرداخت وام به مشتریان خود را میزان اعتبار آنها در نظر می‌گیرند و به روش‌های مختلف اعتبار آنها را می‌سنجند.
اگر بخواهیم به این پرسش پاسخ دهیم که اعتبارسنجی چیست، باید بگوییم که این عبارت در واقع رویکردی علمی است که بر مبنای دانش بانکداری و علم آمار قرار گرفته است. بر اساس این رویکرد، اطلاعات حال حاضر فرد متقاضی و همچنین سوابق وی بررسی و تجزیه و تحلیل می‌شود. با توجه به این اطلاعات و امتیاز اعتباری، برای بانک یا سازمان مشخص می‌شود که مشتری تا چه حد نسبت به بازپرداخت وام، تعهد دارد. در این روش از اطلاعات و سوابق گذشته فرد استفاده می‌شود تا رفتار او و متعهد بودن او در آینده پیش‌بینی شود.
البته اعتبارسنجی فقط مختص مشتریان بانکی و دنیای واقعی نیست. بسیاری از افراد برای خرید کالا یا خریدهای اعتباری به صورت آنلاین و مجازی نیازمند اثبات اعتبار خود هستند تا بر اساس سوابق آنها، خدمات مناسب ارائه شود.
احراز هویت، نخستین گام در اعتبارسنجی
امروزه بسیاری از افراد برای دریافت تسهیلات بانکی، خرید بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال و خرید سهام بورس، نیاز به تراکنش‌های مالی دارند. این تراکنش‌ها با سرمایه افراد در ارتباط است و در بعضی مواقع، مبالغ هنگفتی مبادله می‌شود. به همین دلیل نیاز است تا روش‌های ایمن‌سازی مبادلات پیاده سازی شود. اعتبارسنجی اشخاص توسط بانک‌ها و موسساتی که نیاز به سنجش امتیاز اعتباری مشتریان خود دارند، به کمک احراز هویت و همچنین شناسنامه اعتباری افراد انجام می‌شود.
احراز هویت که با نام اصالت‌سنجی نیز شناخته می‌شود، روندی است که در آن فرد با ارائه مدارک شناسایی لازم، ثابت می‌کند که هویت ادعا شده از سوی وی، صحیح است. بعد از دریافت مدارک شناسایی، فرآیند احراز هویت فرد آغاز می‌شود. احراز هویت برای صرافی‌های ارزهای دیجیتال، بانک‌ها و سایر موسسات اعتباری اهمیت بسیاری دارد و ثابت می‌کند که مدارک ارائه شده از سوی فرد و حساب معرفی شده او حقیقی است. البته اعتبار سنجی برای بانک‌ها و موسسات مالی مرحله‌ای دیگر نیز دارد و آن شناسنامه اعتباری است.
شناسنامه اعتباری گزارشی است که توسط سامانه ملی اعتبارسنجی صادر و در آن اطلاعات کامل و دقیق در مورد هویت و اعتبار فرد ارائه می‌شود. این گزارش حاوی اطلاعاتی دقیق درباره هویت فرد، شغل، درآمد، بدهی‌ها و اعتبار او است.
در واقع شناسنامه اعتباری به طور دقیق نشان می‌دهد که برای مثال آیا در گذشته وامی دریافت کرده‌اید و اگر دریافت کردید، آیا در بازپرداخت آن خوش قول بوده‌اید یا خیر. به کمک سامانه ملی اعتبارسنجی، می‌توان اطلاعات زیر را به صورت دقیق در مورد یک مشتری دریافت کرد:
- اطلاعات هویتی مشتری و احراز هویت او؛
- نحوه پرداخت اقساط وام‌هایی که از نظام بانکی کشور دریافت نموده است؛
- میزان بدهی‌های بانکی، گمرکی و مالیاتی؛
- تعداد تسهیلات دریافتی؛
- چک‌های برگشتی؛
- وضعیت ضامن بودن مشتری؛
- اطلاعات کامل در مورد اطلاعات هویتی تغییر یافته مشتری، محل سکونت، محل کار و …
اعتبارسنجی برای چه سازمان‌هایی اهمیت دارد؟
همان‌طور که اشاره کردیم، اعتبارسنجی برای مشتریانی انجام می‌شود که با تراکنش‌های مالی سر و کار دارند. به دلیل حساسیت مبادلات مالی، اعتبارسنجی با احراز هویت در سازمان‌ها و موسسات زیر اهمیت دارد:
- بانک‌ها؛
- صرافی‌های ارزهای دیجیتال؛
- موسسات مالی و اعتباری؛
- صندوق‌های قرض‌الحسنه؛
- شرکت‌های کارگزاری بورس؛
- شرکت‌های سرمایه‌گذاری؛
- شرکت‌های بیمه و کارگزاری.
اما چرا اعتبارسنجی با احراز هویت برای این سازمان‌ها اهمیت دارد؟ بدون احراز هویت، اعتبارسنجی ایمنی دارد؟ در ادامه بحث به این موضوع می‌پردازیم.
اعتبارسنجی بدون احراز هویت امن و مشکلات آن
سنجش میزان اعتبار یک فرد و همچنین هویت او موضوعی نیست که در عصر ما به وجود آمده باشد. احراز هویت از گذشته‌های دور در معاملات انسان‌ها وجود داشته اما با این تفاوت که افراد به روش ساده‌تر و با رجوع به قوای حافظه خود، بر اساس مشخصات چهره و جزئیات، سایرین را شناسایی می‌کردند. این روش قطعاً بسیار آسیب‌پذیر و پراشتباه بوده و گزینه‌ای مناسب برای عصر جدید به حساب نمی‌آمده است. با توجه به پیشرفت‌های تکنولوژی، فرآیند شناسایی هویت افراد، تشخیص چهره و اطمینان از صحت آنها تغییر کرد و روش‌های جدیدی برای احراز هویت به شیوه‌ای امن به وجود آمد.
همان طور که اشاره کردیم، در سیستم بانکداری و موسسات اعتباری، پی بردن به صحت هویت فرد به کمک مدرک شناسایی و سامانه ملی اعتبارسنجی انجام می‌شود که روشی ایمن و دقیق محسوب می‌شود و امکان ارائه خدماتی مانند وام و قرض الحسنه را فراهم می‌کند.
اما علاوه بر بانک‌ها، این روزها در بازار ارزهای دیجیتال و سهام هم اصالت‌سنجی و احراز هویت اهمیت زیادی پیدا کرده‌اند. در این بازارها، احراز هویت به این منظور است که اطمینان حاصل شود تقاضایی که ارسال می‌شود از سوی یک شخص حقیقی است، نه از طریق بدافزارها، ربات‌ها و هکرها.
اگر بخواهیم دنیای بانکداری، دنیای صرافی‌های ارز دیجیتال و به طور کلی دنیای معاملات مالی را بدون احراز هویت تصور کنیم، باید منتظر مشکلات بزرگی باشیم که در ادامه به آنها می‌پردازیم.
پولشویی، مهم‌ترین مشکل عدم احراز هویت امن
یکی از مشکلات عمده‌ای که در تراکنش‌های غیرقانونی صورت می‌گیرد، پولشویی است. بعضی از مفسدان مالی در سراسر دنیا که مبلغ هنگفتی پول را از راه‌های غیرقانونی به دست آورده‌اند، با اجاره حساب افراد معمولی، اقدام به دریافت وام، خرید و فروش سهام و ارز دیجیتال می‌کنند. در صورتی که هویت فرد اجاره دهنده مشخص نباشد، قانون نمی‌تواند اقدامی علیه پولشویی انجام دهد. اما با مشخص بودن اطلاعات دقیق، فرد صاحب حساب که حساب خود را در سیستم مالی اجاره داده است، مجرم محسوب می‌شود و در ادامه بررسی‌ها، روند پولشویی قابل پیگیری است.
فرار مالیاتی و اعتبارسنجی بدون احراز هویت
یکی از بهترین راه‌های فرار از مالیات برای مفسدان مالی، پنهان ماندن هویت آنها است. این روش به خصوص در خرید سهام و ارز دیجیتال برای این افراد کاربرد دارد. در صورتی که احراز هویت انجام نشود، تراکنش‌های مالی برای خرید بیت کوین یا سایر ارزها به صورت ناشناس انجام می‌شود و به همین دلیل این افراد می‌توانند از پرداخت مالیات سر باز بزنند.
کلاهبرداری آسان در نبود احراز هویت امن
راحت‌ترین راه برای کلاهبرداری، پنهان کردن هویت و جعل آن است. در صورتی که احراز هویت برای سنجش اعتبار یک فرد صورت نگیرد، چه در بازپرداخت اقساط بانکی و چه در خرید و فروش ارزهای دیجیتال و سهام بورس امکان کلاهبرداری آسان می‌شود. برای مثال، اگر هویت یک فرد مشخص نباشد و در یک صرافی ارزهای دیجیتال، مقداری از بیت کوین خود را بفروشد، می‌تواند به راحتی بعد از دریافت مبلغ از خریدار، رمز ارز را به حساب او واریز نکند. با مشخص بودن هویت هر فرد برای تراکنش، نه تنها امکان کلاهبرداری به حداقل می‌رسد بلکه در صورت بروز این اتفاق، می‌توان اقدامات قانونی لازم را انجام داد.
امکان هک کارت‌های بانکی بدون احراز هویت ایمن
عدم احراز هویت در تراکنش‌های مالی مجازی راه را برای هکرها باز می‌گذارد تا به راحتی بتوانند به اطلاعات حساب‌های کاربری دیگران دسترسی داشته باشند و از کارت‌های بانکی آنها سرقت کنند. به دلیل همین موضوع، زمانی که برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال در صرافی‌های رمزارز یا سامانه سجام ثبت نام می‌کنید، باید یک شماره حساب با نام خود ثبت کنید. این کار به منظور حفاظت از امنیت صاحب حساب انجام می‌شود و واریز و برداشت تنها با همان حساب امکان‌پذیر است.
انواع روش‌های اعتبارسنجی با احراز هویت و مزایا و چالش‌های آنها
احراز هویت برای اعتبارسنجی افراد به روش‌های مختلفی انجام می‌شود که عبارتند از:
- تعریف رمز عبور: پسورد یا رمز عبور، ساده‌ترین و رایج‌ترین روش شناسایی هویت یک فرد است اما این روش از ایمنی بسیار کمی برخوردار است. تعریف رمز عبور به راحتی در تمامی سایت‌ها امکان‌پذیر است و نیاز نیست تا کاربر سیستم خود را به دستگاه خاصی مجهز کند؛ اما مهم‌ترین مشکل احراز هویت با رمز عبور پایین بودن میزان امنیت آن است زیرا هکرها می‌توانند رمز عبور را به راحتی هک کنند. در نتیجه این روش احراز هویت روشی ایمن محسوب نمی‌شود.
- احراز هویت دوعاملی: این احراز هویت در دو مرحله انجام می‌شود. در مرحله اول کاربر رمز عبور خود را وارد می‌کند و در مرحله بعد، از طریق شماره همراه یا ایمیل ثبت شده توسط وی در مراحل ابتدایی ثبت نام، پیامک یا ایمیلی حاوی کد تصادفی برای او ارسال می‌شود. این روش نسبت به رمز عبور ایمنی بالاتری دارد اما متاسفانه برخی هکرها توانایی هک پیامک‌های دریافتی و ایمیل‌ها را نیز دارند.
- احراز هویت توکنی: تقریباً همه ما این روش احراز هویت را بارها انجام داده‌ایم اما شاید با نام آن آشنا نبودیم. توکن وسیله‌ای فیزیکی و امنیتی است که اطلاعات دارنده در آن ثبت شده است. کارت‌های بانکی، گوشی‌های هوشمند و کارت وسایل نقلیه مانند کارت مترو از جمله این توکن‌ها هستند. زمانی که کاربر توکن را به سیستم متصل می‌کند (برای مثال برای دریافت وجه یا انتقال وجه کارت بانکی را وارد دستگاه خودپرداز می‌کند)، به راحتی به سیستم متصل می‌شود. اگرچه فیزیکی بودن این توکن‌ها این مزیت را دارد که مورد حمله هکرها قرار نمی‌گیرد، اما امکان به سرقت رفتن یا گم شدن آنها وجود دارد.
- بررسی بیومتریک: این روش اعتبارسنجی با احراز هویت ایمن‌ترین روش شناخته شده است. این روش بیشتر برای شرکت‌های سرمایه‌گذاری و بانک‌های اینترنتی مناسب است زیرا سطح ایمنی بسیار بالایی دارد. در روش بیومتریک از تکنولوژی هوش مصنوعی برای احراز هویت امن مشتریان استفاده می‌شود. بررسی بیومتریک هویت بسیار مطمئن و ایمن است زیرا مشخصات بیومتریک هر فرد منحصر به خود او است.
کلام آخر
در این مطلب به بررسی اهمیت احراز هویت و مشکلات ناشی از اعتبارسنجی بدون احراز هویت ایمن پرداختیم. احراز هویت ایمن به معنای اضافه شدن امنیت، سرعت و آرامش در زمان معامله و کسب و کار است. نکته مهم این است اعتبارسنجی بانک‌ها، موسسات مالی، صرافی‌های ارز دیجیتال و … در درجه اول به منظور حفاظت از سرمایه مشتریان انجام می‌شود. ممکن است روند احراز هویت کمی سخت و وقت‌گیر باشد اما در نهایت اعتماد دوطرفه را به همراه خواهد داشت.
