امروزه، یکی از روشهای شناسایی و تایید هویت افراد در سازمانها و مراکز مختلف اداری و دولتی و حتی خدماتی، مشاهده و بررسی کارت ملی است. کارت ملی علاوه بر تایید هویت و اصالت اطلاعات مندرج در پروندههای سازمانی، کاربردهای دیگری نیز دارد. در این مقاله از سامانه احراز هویت یوآیدی، قصد داریم در ادامه به صورت کامل، شما را با این نکته که ” کارت ملی چیست” و چه کاربردهایی دارد، آشنا سازیم.
کارت ملی چیست؟
کارت ملی یک کارت شناسایی هوشمند است که به همه ایرانیان بالای ۱۵ سال ارائه میشود. این کارت توسط سازمان ثبت احوال ایران صادر شده و به عنوان مدرک هویتی رسمی در داخل کشور پذیرفته شده است.
کارت ملی هوشمند دارای یک تراشه الکترونیکی است که اطلاعات هویتی فرد، مانند نام، نام خانوادگی، تاریخ تولد، کد ملی، عکس و اثر انگشت را در خود ذخیره میکند. این اطلاعات میتوانند برای احراز هویت فرد در هنگام انجام معاملات، دریافت خدمات دولتی و قضایی (مانند استفاده برای احراز هویت ثنا) و یا سفر به خارج از کشور استفاده شوند.
بهتر است در رابطه با کارت ملی، این نکات را نیز بدانید:
- کارت ملی هوشمند دارای تاریخ انقضا است و باید پس از ده سال تمدید شود.
- در صورت مفقود شدن یا سرقت کارت ملی هوشمند، باید در اسرع وقت به سازمان ثبت احوال گزارش دهید.
- برای استفاده از خدمات الکترونیکی دولت، باید از کارت خوان کارت ملی هوشمند استفاده کنید.
مدارک کارت ملی
برای دریافت کارت ملی هوشمند، باید به یکی از دفاتر ثبت احوال در سراسر ایران مراجعه کنید. مدارک مورد نیاز برای دریافت کارت ملی هوشمند عبارتند از:
- اصل شناسنامه عکسدار
- کد پستی ده رقمی
- اصل کارت پایان خدمت یا معافیت (برای آقایان)
- دو قطعه عکس پرسنلی
- هزینه صدور کارت ملی هوشمند در حال حاضر ۱۵۰۰۰۰ تومان است.
معمولا بین ۳ تا ۴ سال طول میکشد تا کارت هوشمند ملی شما صادر و به دستتان برسد. بعد از انجام مراحل و نهایی ساختن ثبت درخواست صدور کارت ملی، سازمان ثبت احوال برگهای را مبنی بر “رسید کارت ملی هوشمند” به شما میدهد و از آن میتوانید به عنوان جایگزین کارت ملی در مواقعی که سازمانی از شما کارت ملی درخواست میکند، استفاده کنید.
کاربرد کارت ملی
کارت ملی، به عنوان معتبرترین مدرک شناسایی است که اطلاعات کاملی را در داخل تراشه و چیپ خود ذخیره میکند و کاربردهای متنوعی دارد. از جمله این کاربردها میتوان به موارد زیر اشاره کرد :
- مهمترین کاربرد کارت ملی، احراز هویت افراد است. از کارت ملی برای اثبات هویت در هنگام انجام معاملات، دریافت خدمات دولتی، سفر به خارج از کشور و سایر مواردی که نیاز به خدمات احراز هویت دارند، استفاده میشود.
- کارت ملی هوشمند از ویژگیهای امنیتی پیشرفتهای برخوردار است که جعل آن را دشوار میکند.
- کارت ملی هوشمند را میتوان به جای چندین کارت شناسایی دیگر، مانند گواهینامه رانندگی و کارت بیمه درمانی و … استفاده کرد.
- کارت ملی هوشمند را میتوان برای دسترسی به خدمات الکترونیکی دولت، مانند ثبت رأی و پرداخت مالیات، به کار برد.
- از کارت ملی میتوان برای انجام بسیاری از معاملات بانکی، مانند افتتاح حساب بانکی، دریافت وام، انتقال وجه و پرداخت قبض استفاده کرد.
مقاله پیشنهادی: احراز هویت با کارت ملی
منظور از اطلاعات هویتی چیست؟
نسل جدید کارتهای شناسایی ملی (eID) از اطلاعات شما در برابر سرقت هویت به بهترین شکل ممکن محافظت میکنند و به دولتها نیز امکان میدهد راهکارهای جدید آنلاین را اجرا کنند.
این راهکارها به شهروندان نیز امکان میدهند خدمات دسترسی عمومی و هویت موبایل خود را به صورت آنلاین دریافت کنند، از جمله اعلامیههای تاکسی، دولتی، سلامتی آنلاین، رای الکترونیکی و پلتفرمهای آموزش از راه دور.
سابقه استفاده از گذرنامه و کارتهای شناسایی ملی، متفاوت است. شکل و فرمت اکثر کارتهای شناسایی امروزی در سال ۱۹۸۵ به صورت یک قالب استاندارد درآمد در حالی که استانداردسازی گذرنامهها در سال ۱۹۲۰ انجام شد. در هر حال در دهه گذشته نیز تغییراتی اساسی در اسناد کارت شناسایی ملی اتفاق افتاد.
مروری بر تاریخچه کارت ملی و مدارک شناسایی
ناپلئون بناپارت پیشگام اصلی کارت شناسایی ملی در نظر گرفته میشود. ناپلئون در فرانسه قرن نوزدهم، حقوق دارایی را توضیح داده و سیاستهای بروکراتیک جدیدی معرفی کرد. همچنین ناپلئون شخصی بود که سیستم اسناد کارت شناسایی داخلی را در سال ۱۸۰۳ تا ۱۸۰۴ برای کارگران معرفی کرد و با وجود اینکه قرار بود این سیستم فقط برای کارگران فرانسوی استفاده شود، سایر رهبران را نیز بر آن داشت تا سیستمهای شناسایی مشابهی را در کشورهای خود معرفی کنند.
مثلا سلطان محمود دوم که تحت تاثیر موفقیت اصلاحات ناپلئون قرار گرفته بود، در سال ۱۸۴۴ کارت شناسایی ملی را در امپراتوری عثمانی معرفی کرد. البته لازم است این نکته یادآوری شود که بسیاری از کشورها تا جنگ جهانی دوم نیز این جنبش را دنبال نکردند و فقط پس از این دوران بود که رهبران کشورها برای تقویت امنیت خود شروع به معرفی سیستمهای اسناد هویت کردند.
امروز کارتهای هویت ملی در بیش از ۱۰۰ کشور جهان وجود دارد. این کارتها به عنوان سندی هویتی به کار میروند که میتوانند در مواردی نظیر رای دادن ملی (مثلا انتخابات ریاست جمهوری)، مسافرت، فرایندهای پیوسته بانکداری (باز کردن حساب، درخواست وام)، یا خرید محصولاتی با محدودیت سنی به کار روند.
چنین شرایطی بر پایه سه رکن از کاربرد روزانه اسناد شناسایی ملی توسط شهروندان در نظر گرفته میشوند. شامل: احراز هویت، عبور از مرزها، دسترسی به خدمات از راه دور.
تعریف شناخته شده «کارت هویت ملی» آن را به عنوان یک سند معرفی میکند که عموما به شکل یک کارت پلاستیکی به اندازه کارت اعتباری است و اطلاعات شخصی و تصویر مالک حقیقی آن به صورت دیجیتالی روی کارت جای میگیرد.
سیر تکامل کارتهای شناسایی ملی
لازم است به این نکته توجه شود که تعریف شناخته شده کارت شناسایی ملی اغلب با ذکر و توصیف ویژگیها و مشخصات فیزیکی و ملموس آن به زودی موضوعی متعلق به گذشته خواهد بود.
در حقیقت در دو دهه گذشته، کارتهای شناسایی ملی تا حد زیادی تغییر کردهاند. علت آن، تغییر جهانی فناوری و توسعه راهکارهایی است که بر چگونگی تولید، شخصی سازی و دسترسی و کاربرد اسناد هویتی، تاثیر گذاشته است.
کارتهای شناسایی ملی مسیری طولانی را طی کردهاند و از دفترچههای کاغذی و کارتهایی که به صورت دستی نوشته میشد و ویژگیهای امنیتی نداشت، به کارتهای شناسایی امروزی رسیدهاند که تقریبا هیچ شباهتی با گذشته ندارند.
در حال حاضر کارتهای شناسایی ملی به جای اینکه روی کاغذ صادر شوند به شکل کارتهای پلی کربنات صادر میشوند و چندین ویژگی امنیتی از جمله هولوگرام، جایگشتهای فلورسنت و بارکدها را در بر دارند.
در حال حاضر بیتردید قویترین تاثیری که روند کارت شناسایی ملی را شکل داده و تعریف میکند، توسعه فناوری زیست سنجی بوده است. زیستسنجیها به ویژگیهای بیولوژیکی متمایز و شخصی اشاره دارند که میتواند برای شناسایی فرد به کار روند. به این ترتیب شامل مشخصاتی مانند اثر انگشت، پرینت کف دست، و هندسه دست، دیانآ، بازشناسی چهره، بازشناسی عنبیه و اسکن سیاهرگ و شبکیه است.
در چند سال گذشته، تغییری مشهود با حرکت به سوی استفاده از فناوری زیست سنجی در تولید کارت شناسایی ملی اتفاق افتاده است. تغییر اصلی شامل معرفی تراشه NFC است یک ویژگی امنیتی جدید که امکان اسکن بدون تماس و بازیابی اطلاعات فردی را فراهم میکند، که شامل اثر انگشت، تصویر چهره صاحب کارت و سایر ویژگیهای زیست سنجی است.
البته باید به این نکته نیز توجه داشت که دادههای به کار رفته در اسناد، در تراشه ذخیره میشوند و ممکن است از کشوری به کشور دیگر، با توجه به مقررات و الزامات ملی، متفاوت باشند.
تاثیر همهگیری کووید ۱۹ بر کارت شناسایی ملی
از اوایل سال ۲۰۲۰ که شروع همهگیری جهانی ویروس کرونا بود، محدودیتهای جهانی به وجود آمد که تغییر به سوی استفاده از راهکارهای بدون تماس را سرعت بخشید. این همهگیری دولتهای سراسر جهان را بر آن داشت تا سیستمهای کارت شناسایی ملی را تغییر داده و با استانداردهایی که به تازگی معین شد، تطبیق دهند.
یکی از بزرگترین چالشهایی که نهادهای سراسر جهان با آن مواجه بودند، این بود که از مقررات سختگیرانه سیاستهای KYC (مشتری خودت را بشناس) و AML (مبارزه با پولشویی) تبعیت کنند. در نتیجه، استفاده و محبوبیت راهکارهای دیجیتالی تایید هویت و پذیرش سازمانی بیش از هر زمان افزایش یافت. در ایران نیز سامانه عدل ایران برای تسهیل روند کارهای قضایی و با استفاده از کارت ملّی هوشمند در سال ۱۳۹۵ آغاز به کار کرد.
مقاله پیشنهادی: عدل ایران چیست
فناوری زیست سنجی یکی از قویترین رشتههای راهکارهای گفته شده است که امکان استفاده از راهکارهایی مانند بازشناسی چهره یا اسکن عنبیه و اثر انگشت در حین حرکت یا راهکارهایی که دادههای تراشه کارتها و اسناد شناسایی را بازیابی میکنند را فراهم کرده است.
یوآیدی یکی از راهکارهای تایید هویت بر اساس ویدئو است که مزایای هوش مصنوعی و انسانی را ترکیب میکند و از نرمافزار بازشناسی چهره استفاده میکند تا مالکیت سند را تصدیق کند. بعلاوه اپراتور میتواند سندیت و صحت سند را با سنجش ویژگیهای امنیتی و صحت اطلاعات شخصی که به شکل خودکار بازیابی شده را تایید کند.
مقررات جدید اروپایی و آینده کارت شناسایی ملی در اروپا
مقررات اروپایی اتحادیه اروپا ۲۰۱۹/۱۱۵۷ در اوت ۲۰۲۱ اجرایی شد. گفته شده است این مقررات، بازار هویت ملی را تغییر دهد. هدف اولیه آن، هماهنگ سازی کارتهای شناسایی ملی در سراسر اروپاست تا امنیت سیستمهای کارت هویت ملی و کارتهای اقامت که توسط کشورهای عضو اتحادیه اروپا صادر میشود را تقویت کند.
تقویت و هماهنگ سازی ویژگیهای امنیت کارتهای شناسایی مانع از جعل آنها میشود که مطابق نظر کمیسیون اروپا، به مقامات امکان میدهد بتوانند مبارزه بهتری با تروریسم و جرائم سازمان یافته و سرقت هویت انجام دهند.
مطابق مقررات جدید، کارتهای شناسایی ملی جدید باید شامل محل قابل خواندن با ماشین (MRZ) باشد تا مقررات سازمان بینالمللی هوانوردی مسافری (ICAO) را رعایت کند و تراشه داشته باشد و به جای کاغذ، از پلاستیک محکم (پلی کربنات) ساخته شده باشد.
مقاله پیشنهادی: کارت ملی جعلی
تراشه آن باید دادههایی مانند تصویر چهره و دو اثر انگشت از صاحب کار را ذخیره کند و گفته میشود ایمنترین راه برای تایید هویت صاحب کارت و لایهای اضافی از حفاظت در برابر جعل و اقدام به سرقت هویت است.
نسل جدید کارتهای شناسایی ملی (eID) یکی از بهترین حفاظتها را در برابر سرقت هویت ارائه میدهد و به دولتها نیز امکان میدهد راهکارهای جدید آنلاین را اجرا کنند. این راهکارها به شهروندان نیز امکان میدهند خدمات دسترسی عمومی و هویت موبایل خود را به صورت آنلاین دریافت کنند، از جمله اعلامیههای تاکسی، دولتی، سلامتی آنلاین، رای دادن الکترونیکی، و پلتفرمهای آموزش از راه دور.
کارتهای شناسایی ملی نه تنها در اروپا بلکه در سراسر جهان تغییراتی اساسی داشتهاند که موجب افزایش سطح امنیت تایید هویت شده است. با اجرای راهکارهایی که سبب شدهاند جعل و سرقت هویت بسیار دشوارتر شوند، سطح امنیت شهروندان و نهادها تا حد زیادی افزایش یافته است.
در سالهای اخیر نه تنها شکل و ساختار اسناد هویتی و کارتهای هویت ملی تغییر کرده، بلکه شیوه دسترسی شهروندان به آن در سراسر جهان و کاربردشان و تایید هویت آنها نیز تغییر کرده است.
دولتها با تنظیم فرمت اسناد هویتی، راهی برای استفاده از اسناد الکترونیکی eID (کارتهایeID) به کار گرفتهاند که مطابق با الزامات تغییرات اجتماعی و فناوری باشد و راه را برای استفاده از راهکارهای کاملا از راه دور، باز کند.
سوالات متداول
کارت ملی یک کارت شناسایی هوشمند است که به همه ایرانیان اختصاص داده میشود. این کارت توسط سازمان ثبت احوال ایران صادر شده و به عنوان مدرک هویتی رسمی در داخل کشور پذیرفته شده است.
کارت ملی هوشمند یک کارت شناسایی رسمی است که برای همه ایرانیان بالای ۱۵ سال صادر میشود.
هزینه صدور کارت ملی هوشمند در حال حاضر ۱۵۰۰۰۰ تومان است.
مهمترین کاربرد کارت ملی، احراز هویت افراد است. از کارت ملی برای اثبات هویت در هنگام انجام معاملات، دریافت خدمات دولتی، سفر به خارج از کشور و سایر مواردی که نیاز به احراز هویت دارند، استفاده میشود.