موضوع پیمان‌های دسته‌جمعی کار یا قرارداد جمعی کار میان کارفرمایان و کارگران در سال ۱۳۶۹ مطرح شد و با تصویب آن، فصل هفتم از قانون کار به این موضوع اختصاص داده شد. پیمان های دسته جمعی به بهبود شرایط کارگران و کارفرمایان، رفع مشکلات رفاهی کارگران و حل مشکلات شغلی کارگر و کارفرما کمک می‌کنند. این قانون چارچوب‌هایی را وضع کرده که نمایندگان کارگرن و کارفرمایان می‌توانند به موجب آن شرایط و روابط میان کارگران و کارفرمایان را بهبود ببخشند. در این مطلب قرار است تا به طور کامل به موضوع پیمان‌های دسته‌جمعی یا قرارداد جمعی کار بپردازیم و با شرایط آن آشنا شویم. با ما همراه باشید.
آشنایی با قرارداد کار
پیش از آن که به سراغ تعریف پیمان‌های دسته‌جمعی برویم، ابتدا بیایید نگاهی به این موضوع داشته باشیم که قرارداد کار چیست و چه کاربردی دارد.
زمانی که یک فرد تصمیم میگیرد تا در یک شرکت کار خود را شروع کند، مهم‌ترین موضوع برای او عقد قرارداد کاری است؛ در واقع با عقد این قرارداد است که فرد استخدام‌شونده اطمینان می‌یابد که حقوق قانونی خود را دریافت می‌کند و فرد استخدام‌کننده نیز مطمئن می‌شود که بابت پرداخت حق‌الزحمه، خدمات لازم را دریافت می‌کند. با این اوصاف، قرارداد کار قراردادی است که در چارچوب قانون کار و طبق مادّه ۲ قانون کار میان کارگر و کارفرما عقد می‌شود. طبق این مادّه، کارگر کسی است که به ازای دریافت حق الزحمه که به شکل مزد، حقوق، سهم سود، پاداش یا سایر مزایا پرداخت می‌شود، بنابه درخواست کارفرما کار می‌کند. برای دریافت این حق‌الزحمه و مشخص بودن انتظارات کارفرما، وظایف کارگر و حقوق او، قراردادی میان کارگر و کارفرما منعقد می‌شود که قرارداد کار نام دارد و در آن موارد زیر باید درج شده باشد:
- نوع کار کارگر؛
- میزان حقوق یا مزد پایه؛
- ساعت‌های کاری، روزهای تعطیل و میزان مرخصی‌ها؛
- محل انجام کار؛
- تاریخ عقد قرارداد؛
- مدت اعتبار قرارداد؛
- موارد دیگری که برای شرکت یا موقعیت شغلی مهم تلقی می‌شود.
قرارداد کار در قانون کار انواع مختلفی دارد که یکی از آن‌ها قرارداد جمعی کار یا پیمان‌های دسته جمعی است. در ادامه با این نوع قرارداد کار بیشتر آشنا خواهیم شد.
قرارداد جمعی کار چیست؟
فصل هفتم قانون کار و مواد ۱۴۰ تا ۱۴۲ این قانون به موضوعی به نام قرارداد جمعی کار یا پیمان‌های دسته جمعی اختصاص یافته است.
بیایید به مادّه ۱۴۰ قانون کار برویم تا ببینیم چه تعریفی برای قرارداد جمعی کار ارائه شده است:
«پیمان دسته‌جمعی کار عبارت است از پیمان کتبی به منظور تعیین شرایط کار فیمابین یک یا چند (شورا یا انجمن صنفی و یا نماینده قانونی کارگران) از یک طرف و یک یا چند کارفرما و یا نمایندگان قانونی آن‌ها از سوی دیگر و یا فیمابین کانون‌ها و کانون‌های عالی کارگری و کارفرمایی منعقد می‌شود.»
پیمان‌های دسته جمعی، همان‌طور که از نام آن پیداست، یک اقدام دسته‌جمعی میان کارگر و کارفرما به عنوان دو گروهی است که منافع آن‌ها به هم گره خورده است. محتوای این پیمان وسیع است و به سطحی بستگی موارد مختلفی دارد از جمله سطحی که انعقاد پیمان در آن منعقد می‌شود و اولویت‌هایی که سازمان‌های کارگری تعیین می‌کند. در این پیمان‌ها موضوعات مختلفی مانند امنیت شغلی، بازنشستگی، بیمه بیکاری و آموزش‌های فنی و حرفه‌ای مطرح می‌شود.
یکی از پیمان‌های دسته‌جمعی، قرارداد ارفاقی است که در قانون تجارت از آن یاد شده است. این نوع قرارداد جمعی میان تاجر ورشکسته در یک سوی قرارداد و طلبکاران وی به عنوان طرف دیگر قرارداد بسته می‌شود تا رویه‌ی پرداخت‌های طلبکاران مشخص شود. در واقع این قرارداد حتی روی کسانی که هنوز قراردادی امضا نکرده‌اند نیز تاثیرگذار است.
قراردادهای جمعی ابزاری برای نشان دادن قدرت طبقه‌ی کارگر در برابر دولت و کارفرمایان نیز هستند و جنبه‌ی سیاسی هم دارند.
پیمان‌های جمعی چه ویژگی‌هایی دارند؟
پیمان‌های دسته جمعی باید ویژگی‌های زیر را داشته باشد:
- زمینه‌ی احترام و تفاهم را میان طرفین قرارداد ایجاد کند؛
- منفعت هر دو طرف را در بر بگیرد؛
- انعطاف‌پذیر باشد و امکان اصلاح یا تغییر را در صورت لزوم برای طرفین ایجاد کند.
شرایط پیمان‌های دسته‌جمعی کار
قرارداد جمعی کار میان کارگر و کارفرما می‌تواند هر موضوعی را در بر بگیرد اما زمانی اعتبار قانونی دارد که شرایط زیر در آن رعایت شده باشد:
الف) مزایا مطابق قانون باشد و کمتر از آن‌چه قانون در نظر گرفته، تعیین نشود.
ب) مطابق با قوانین و مقررات کشور و مصوبات قانونی دولت باشد.
ج) قانونی بودن و تطابق داشتن قرارداد با قانون کار و مصوبات قانونی (بند الف و ج) به تایید وزارت کار و امور اجتماعی برسد.
قراردادهای جمعی کار باید در سه نسخه تنظیم شوند و هر سه نسخه به امضای طرفین برسد. دو نسخه از آن در اختیار طرفین پیمان‌نامه قرار میگیرد و نسخه سوم باید ظرف مدت سه روز به وزارت کار و امور اجتماعی ارجاع داده شود تا صحت آن تایید شود. سپس وزارت کار و امور اجتماعی قرارداد را بررسی می‌کند و در مورد مطابقت یا عدم مطابقت قرارداد با بندهای الف و ب نظر خود را حداکثر تا ۳۰ روز به صورت کتبی به طرفین قرارداد اعلام می‌کند.
کلام پایانی
پیمان‌های دسته جمعی یا قرارداد جمعی کار برای طرفین کارگر و کارفرما اهمیت بالایی دارد و در صورتی که شرایط قانونی آن رعایت شود، برای طرفین موثر است. این قرارداد از دو جنبه موجب توسعه‌ی حقوق کار می‌شود: از یک سو بر قراردادهای فردی کار موثر است و از سوی دیگر بر ایده‌ی قانونگذاران در فرآیند قانون‌گذاری موثر است.
امیدواریم این مطلب اطلاعات کاملی در مورد قرارداد جمعی کار ارائه داده باشد. فرایند احراز هویت سامانه روابط کار مدتی است که با همکاری وبسایت یوآیدی به صورت غیرحضوری انجام می شود. کاربران با انجام فرایند ثبت نام و احراز هویت سامانه روابط کار با یوآیدی و با استفاده از گوشی هوشمند، می توانند از خدمات حوزه روابط کار به صورت غیرحضوری و شبانه روزی استفاده نمایند. یوآیدی اولین سرویس احراز هویت دیجیتال در کشور است که فرایند احراز هویت کاربران را با الگوریتم های هوش مصنوعی و یادگیری ماشین نظیر تشخیص چهره و تشخیص زنده بودن چهره کاربر انجام می دهد. فرایند احراز هویت غیرحضوری با یوآیدی به صورت آنی و با دقت بالای ۹۸ درصد انجام می پذیرد. برای دریافت مشاوره رایگان جهت احراز هویت کاربران خود با کارشناسان ما تماس بگیرید.
