نویسنده: حامد اکبری، پژوهشگر سیاست‌گذاری دولت الکترونیک و اقتصاد استارت‌آپ‌ها
تاریخچه جمع سپاری
جمع سپاری که ترجمه قابل قبول و البته نه چندان مأنوسی برای واژه Crowd Sourcing است به معنای تقسیم یک کار بین تعداد زیادی از افراد می باشد به گونه ای که هر فرد بخش کوچکی از کل کار را انجام دهد. مثل برچسب گذاری محصولات یک فروشگاه اینترنتی یا ترجمه یک کتاب یا متن طولانی توسط تعداد زیادی از افراد. این مفهوم گویا اولین بار توسط “جف هاو” در سال ۲۰۰۶ در مقاله ای در وایرد طرح و تشریح شد. البته برخی دیگر از پژوهشگران هم معتقدند جمع سپاری اولین بار توسط مارک رابینسون (نویسنده امریکایی) در سال ۲۰۰۶در حوزه فناوری اطلاعات طرح و به آن رسمیت بخشیده شد.
شرکت Facebook هم از سال ۲۰۰۸ برای ترجمه وب سایتش به زبان های مختلف از روش جمع سپاری استفاده کرد. همچنین شاید بتوان اولین پروژه جدی جمع سپاری در اواسط قرن ۱۹ در جمع آوری لغت نامه آکسفورد دانست. ویکی پدیا هم با همین روش بزرگترین دانشنامه تعاملی در سراسر دنیا را ایجاد کرد که علیرغم علمی نبودن به معنای آکادمیک و کلاسیک، منبع بسیار ارزشمندی در حوزه محتواهای ترویجی و عمومی است. جمع سپاری در طراحی لوگو و پیشنهادهای معماری و طراحی صنعتی هم از اقبال زیادی برخوردار است. علی ای حال جمع سپاری از نظر مفهومی و عملیاتی عبارتست از حمایت داوطلبانه گروهی از مردم از یک پروژه، فرایند یا اجرای یک طرح. جمع سپاری در حوزه فعالیت های پولی و مالی که به Crowd Funding شهرت دارد به معنای «تجمیع سرمایه گروهی» هم از مهمترین حوزه هایی است که مخصوصاً در سالهای اخیر به شدت گسترش یافته و مخصوصاً در حوزه فعالیت خیریه ای و عامالمنفعه از رشد و توسعه قابل توجهی هم برخوردار شده است.
حوزه نوآوری‌های باز یا Openinnovation
البته جمعسپاری مالی فقط به حوزه فعالیت های خیریه محدود نمیشود و حمایتهای خرد و سرمایهگذاریهای جزئی در انواع قالب های داوطلبانه و یا دریافت سود فعالیت مرکز جمع کننده منابع مالی خرد و یا با انگیزه مالکیت جزئی در قالب سهامداریهای خرد و همچنین حمایتکنندگی و حمایتشوندگی تعاملی هم گسترش قابل توجهی داشته است. آنچه البته به عقیده نگارنده در حوزه جمعسپاری هم کمتر به آن پرداخته شده و هم از حیث اجتماعی و مدنی واجد ارزش بسیاراست،حوزه«نوآوری های باز»یا openinnovation باالگوی جمعسپاری است.
جمعسپاری در حوزه نوآوری باز عبارت است از روش تعاملی اجتماعی و مدنی بین طرح کننده سؤال، ایده، مشکل و یا مسأله ای اجتماعی، علمی، اقتصادی، سیاسی، مدنی و… و واکنش مردم و نخبگان به عنوان پاسخدهندگان به آن طرح ها و مسایل. اپلیکیشن مسیریاب و نقشه Waze، شرکت مک دونالد در ارائه دستور تهیه ساندویچهای خلاقانه، شرکت Green space در کمک گرفتن از دوستداران محیط زیست با تولید ویدئوهای خلاقانه ضد فعالیت های نفتی ، شرکت گردشگری Airbnb در تعامل با صاحبان اقامتگاه ها و استفاده کنندگان و مجموعه پژوهشی Zooniverse در اجرای پروژه های عظیم پژوهشی و داده برداری های میدانی در مقیاس بسیار بزرگ و گاهی جهانی از پیشگامان نزدیک شدن به الگوی جمع سپاری در نوآوری های باز هستند.
کانال تلگرامی جمهوری اطلاعات نمونه‌ای از Openinnovation
کانال تلگرامی «جمهوری اطلاعات» به آدرس republicofinformation هم با ایجاد پلتفرمی بر بستر شبکه اجتماعی تلگرام و در قالب یک ربات بسیار ساده و کاربردی فرصتی رایگان برای جامعه در استفاده از الگوی جمع سپاری و استفاده از ظرفیت نوآوری باز فراهم نموده است. ربات تلگرامی جمع سپاری جمهوری اطلاعات با هدف اتصال بین مسئولین کشور و همچنین مدیران کسب وکارها و ایجاد ظرفیت تعامل جمع سپارانه با محوریت نوآوری باز آمادگی ارائه سرویس رایگان به استفاده کنندگان از آن می باشد.
روش استفاده طرح کننده سؤال و یا مشکل:
۱) ضبط و ارسال یک ویدیو حداکثر ۳ دقیقه ای از مشکل توسط مقام مسئول و درمیان گذاشتن آن با جامعه از طریق ربات تلگرامی جمهوری اطلاعات
۲) جواب دادن خودکار، با کلیک بر روی ویدیو سوال کننده و امکان پاسخ ویدیویی و یا در قالب الصاق (Attach) فایل و همچنین پیام صوتی
این ربات به عنوان اولین و ساده ترین پلاتفرم رایگان و عمومی جامعه بر بستر شبکه های اجتماعی وجود قابلیت Like و Dislike به تمامی سؤالات و جوابها و پیشنهادهای طرح شده قابلیت ارزشگذاری و همافزایی و تکمیل و غربالگری را نیز برای دو سوی تعامل فعالیت جمعسپاری جمهوری اطلاعات فراهم می آورد. در نهایت قابلیت ارسال تمامی جوابها و گزارشها با مشخصات پاسخدهندگان و جمعسپاران نوآور با گزارش کامل برای طرحکننده سؤال وجود خواهد داشت. انتظار میرود با عنایت به اینکه پاسخ و راهحل بسیاری از معضلات سیاسی، اجتماعی، مدنی، اقتصادی و فرهنگی کشور نزد نخبگان و دانشگاهیان و جوانان و عموم جامعه احتمالاً وجود داشته باشد و روشهای مشارکتی و متعاملانه خلاقانه نتایج بسیار قابل قبول تری از مدل های مدیریتی سابق و منسوخ را نمایش داده است، مسئولان و مدیران بخش های دولتی و خصوصی کشور با استفاده از ظرفیت این کانال و ربات تلگرامی نوآورانه بتوانند فاصله خود را با جامعه و پاسخ های مشکلات خود را به کمتر از ثانیه ها کاهش داده و با استفاده از خرد جمعی و نوآوری هایی که نزد جوانان نخبه کشور وجود دارد، قدم مؤثری در ایجاد یک الگوی مدنی مترقی فناوری بنیان و تعاملی با جامعه بردارند. بدیهی است قدردانی و پرداخت حق ایده راه حل های خلاقانه ای که توسط جامعه ارائه خواهد شد در اقبال و استقبال از سؤالات و مشکلات احتمالی بعدی، ضامن ادامه حضور و تعامل مثبت با جامعه اندیشمندان کشور خواهد بود!
با بهترین آرزوها برای ایران عزیز
حامد اکبری
