آشنایی با مسئولیت کارگر و کارفرما از نظر حقوقی بر اساس قراردادی که بین آن‌ها منعقد می‌گردد می‌تواد یکی از چالش‌های بزرگ محیط‌های کاری باشد. زیرا آشنایی با این مسئولیت‌ها می‌تواند حقوق و تکالیفی که بر عهده هر فرد است را نیز آشکار کند. به این ترتیب نیز خسارت‌های وارد شده توسط کارگر به کارفرما نیز مشخص خواهد شد. در این مطلب از یوآیدی قصد داریم نکاتی را در خصوص مسئولیت کارگر و کارفرما از نظر حقوقی با شما عزیزان به اشتراک بگذاریم. در صورت تمایل به کسب اطلاعاتی در این زمینه پیشنهاد می‌کنم که تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.
مسئولیت کارگر و کارفرما در قبال هم به چه معناست؟
بر اساس قرارداد منعقد شده توسط کارگر و کارفرما در شرایط مقرر، هر دوی طرفین قرارداد معمولا مسئولیت‌ها و تکالیفی در قبال هم دارند. از این رو قصور کارگر یا کارفرما از تعهدات موجود در قرارداد به هر نحوی می‌تواند منجر به وارد آمدن زیان‌های مادی و معنوی به طرف مقابل شود. حتی در برخی از موارد ممکن است که این ضررهای مادی و معنوی دامن‌گیر اشخاص ثالث حقیقی و حقوقی مرتبط با این افراد نیز بشود. در چنین شرایطی قوانین موجود در زمینه مسئولیت مدنی و کیفری وارد عرصه خواهد شد. از این رو جبران خسارت ناشی از کار و جبران خسارت کارگر و کارفرما نیز بر اساس مسئولیت مدنی و کیفری روابط کار الزامی خواهد بود.
بر اساس قانون کار و به منظور حمایت از کارگران به عنوان تاثیرگذاران بالقوه و بالفعل اقتصاد و صنعت کشور، حقوق متعددی برای کارگری که در قبال کارفرما کار می‌کند قائل شده است. البته ناگفته نماند که در کنار تمامی حقوق موجود برای کارگران، در حقیقت تکالیف و مسئولیت‌هایی نیز مطابق با قرارداد کار برایشان تعیین می‌شود که هر یک ملزم به انجام تعهدات خود هستند.
مسئولیت کارفرما در قبال کارگر چیست؟
بر اساس قانون سامانه روابط کار کارفرما ملزم است که علاوه بر پرداخت به موقع حق‌الزحمه کارگران که جزو مسئولیت‌های مالی است، برای پیشگیری از خسارت‌های جانی و مالی به کارگر به رعایت برخی از مقررات حفاظت فنی و بهداشتی بپردازد. زیرا مسئولیت مدنی که بر عهده کارفرما است در بسیاری از مواقع از سایر مسئولیت‌ها پررنگ‌تر می‌شود.
در این راستا سازمان تامین اجتماعی نیز مقررات حمایتی برای بهبود روابط بین کارگر و کارفرما وضع نموده است. هدف از وضع این قوانین به حداقل رساندن خسارت وارد شده به طرفین و جبران آن است. البته در کنار همه این موارد پیشگیری از بروز اختلافات بین کارگر و کارفرما نیز به عنوان یکی از اصول اساسی است.
نکته قابل توجهی که در این زمینه وجود دارد این است که کلیه مسئولان و کارفرمایان ملزم هستند تا بر اساس مصوبات شورای عالی حفاظت فنی در زمینه تامین سلامت و بهداشت کارگران در محیط کار و تهیه وسایل و امکانات لازم در زمینه حفاظت از کارگران گام بردارند. در این میان آموزش نحوه کاربرد این لوازم و نظارت بر رعایت مقررات حفاظتی و بهداشتی نیز در اولویت خواهد بود. به این ترتیب این اقدامات حفاظتی اجرا شده توسط کارفرمایان می‌تواند وقوع هر گونه حادثه را به صفر برساند و یا تقصیر را از او سلب کند.
مسئولیت کارگر در قبال کارفرما چیست؟
در مورد مسئولیت کارگر و کارفرما باید به این موضوع دقت شود که انجام هر گونه عمل بدون مجوز قانونی به صورت عمدی یا سهوی که در اثر بی‌احتیاطی خسارتی را به جان، سلامت یا مال کارفرما یا سایر اشخاص وارد کند، نیازمند جبران خسارت خواهد بود. این جبران خسارت ممکن است جبران ضرر مادی یا معنوی باشد. اما در هر هر حالت مستلزم مسئولیت‌پذیری و جران خسارت خواهد بود.
بنابراین توجه داشته باشید که قانون مسئولیت مدنی موجود کارگر را نیز ملزم به جبران خسارت‌های وارد شده به کارفرما می‌کند. بنابراین می‌توان گفت که هنگام وقوع حادثه در کار همواره به معنی مقصر بودن کارفرما نیست. بلکه در برخی از موارد ممکن است کارگزان و یا حوادث طبیعی نیز در بروز این حوادث دخیل باشند.
در حالت کلی می‌توان گفت که اگر کارفرما بتواند ثابت کند که ضوابط فنی را به طور کامل رعایت کرده است و نظارت کافی بر روی کار از جانب خود دارد از مسئولیت مبرا خواهد شد. حتی در برخی از موارد ممکن است دلایلی مبنی بر سوء استفاده کارگر و قصور او وجود داشته باشد که در چنین شرایطی نیز بر اساس مدارک قابل استناد جبران خسارت بر عهده کارگر خواهد بود.
مسئولیت کارفرما و کارگر در برابر اشخاص ثالث چیست؟
بر اساس قوانین موجود در خصوص مسئولیت مدنی قانون کار، مقررات و قوانینی برای حمایت از اشخاص ثالث در قبال کارگران ایجاد شده است. در ادامه برخی از مهم‌ترین این قوانین را مورد بررسی قرار می‌دهیم:
- مسئولیت خسارت وارد شده به سایر افراد در صورتی که حین کار و توسط کارگر صورت بگیرد، بر عهده کارفرما خواهد بود. این‌که خسارت وارد شده توسط کارگر در اثر قصور او بوده است یا خیر، مبحث دیگری است.
- بر اساس اصول حقوقی هر کس مسئول عملکرد خود است. از این رو مسئولیت مدنی کارفرما به عنوان مسئولیت قراردادی ناشی از عملکرد غیر شناخته می‌شود. این بدان معنا است که حتی در صورتی که کارگر حین کار خسارتی را به شخص ثالث وارد کند، با توجه به توان مالی پایین کارگر، اصولا امکان جبران خسارت توسط او وجود نخواهد داشت. بنابراین کارفرما مسئول عمل کارگر خود خواهد بود.
- توجه داشته باشید که تحت شرایط خاصی که عدم تقصیر کارفرما اثبات شده و مدارک تقصیر کارگر قابل استناد باشد، امکان مطالبه جبران خسارت توسط کارگر از سمت کارفرما وجود خواهد داشت.
نکاتی در خصوص مسئولیت‌های حقوقی کارگر و کارفرما
تصویب برخی از قوانین در حوزه روابط کار به منظور حمایت از حقوق کارگران و کارفرمایان صورت می‌گیرد. به این ترتیب هر دو طرف می‌توانند به درستی به اهداف خود جامع عمل بپوشانند. برای روشن شدن موضوع در ادامه برخی از این نکات مهم را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
- به منظور حمایت از کارگران و حفظ نظم عمومی و همچنین پیشگیری از وقع جرائم و دعاوی مربوط به کار، معمولا بیمه شدن کارگران توسط کارفرمایان الزامی تلقی می‌شود. بنابراین بیمه کردن کارگران باید بر اساس قوانین تامین اجتماعی و در زمان مقرر توسط کارفرمایان پیگیری شود.
- کارفرما همواره در برابر اجرای مقررات و قوانین فنی و بهداشتی مرتبط با کار مسئول است.
- در صورتی که با عدم رعایت مقررات از سوی کارفرما، در اثر بروز هر گونه حادثه‌ای تمام مسئولیت‌های کیفری، حقوقی و همچنین مجازات‌های مندرج در قانون کار بر عهده کارفرما خواهد بود.
- هدف از تصویب قوانین بیمه کارگران، تسهیل فرآیند جبران خسارت‌های مالی و حمایت از زیان دیدگان است. از این رو توجه به بیمه کارگران یکی از مهم‌ترین نکاتی است که توسط کارفرمایان باید مورد توجه قرار گیرد. زیرا جبران ضرر و زیان مالی را به مراتب ساده‌تر می‌کند.
- در تمامی شرایط و موارد کارفرما پس از جبران خسارت‌های ناشی از حادث مرتبط با کار می‌تواند از مسئول اصلی حادثه اعم از کارگر یا سایر اشخاص حقوقی تقاضای جبران خسارت نماید.
- طبق قانون کار بهتر است کلیه کارگران و کارفرمایان برای پیشگیری از وقوع ضرر و زیان‌های مادی و معنوی ناشی از قرارداد کار، به هنگام تنظیم قرارداد از راهنمایی‌های وکیل متخصص در این زمینه استفاده کنند.
- بهتر است در هنگام تنظیم قرارداد سقفی برای خسارت کارگز به کارفرما تعیین شود.
- آگاهی از قوانین و اصول قواعد کار، به هنگام امضای قرارداد الزامی است. مفاد موجود در قرارداد، حقوق و تعهدات طرفین و … نیز همگی باید به روشنی در قرارداد بیان شود.
نتیجه‌گیری
آشنایی با مسئولیت کارگر و کارفرما از نظر حقوقی یکی از نکات مهمی است که در روابط کار باید به آن توجه شود. در این صورت امکان اقدام به شکایت با احراز هویت در سامانه روابط کار، به صورت غیرحضوری نیز میسر خواهد شد.
