بیمه بیکاری تامین اجتماعی افرادی را تحت پوشش قرار می‌دهد که به صورت موقت و کاملا غیرارادی مجبور به ترک شغل خود شده‌اند. متاسفانه امروزه به دلیل نوسانات بالای اقتصادی، احتمال از دست دادن اجباری شغل بیشتر از قبل شده است. طبیعتاً در این مواقع بسیاری از افراد توانایی تامین مخارج زندگی خود را نخواهند داشت، به خصوص در این چند سال که همه گیری ویروس کرونا باعث انحلال بسیاری از مشاغل و بیکاری کارگران و کارمندان شده است. ما در این مقاله قصد داریم به صورت مفصل درباره شرایط دریافت و ثبت درخواست بیمه بیکاری توسط کارگر صحبت کنیم، با ما همراه باشید.
از نظر قانونی به چه کسی بیکار گفته می‌شود؟
قبل از اینکه درباره‌ی بیمه بیکاری و شرایط دریافت آن توسط کارگر صحبت کنیم، بهتر است ابتدا بدانیم از نظر قانونی به چه کسی بیکار گفته می‌شود و تعریف قانونی بیکار چیست.
قانون به کارگر یا کارمند بیمه شده‌ای که بدون اراده خود از کار بیکار شده است، اما آمادگی کار کردن را دارد بیکار می‌نامند. بنابراین شرایطی مانند ترک کار یا استعفاء شامل این بیمه نمی‌شوند.
نکته: چنانچه کارمند یا کارگری به دلایلی مانند آتش‌سوزی، سیل، زلزله و … مجبور به ترک کار شود، «بیکار موقت» شناخته می شود و مشمول دریافت بیمه بیکاری می‌شود. همچنین کارگران فصلی که در پایان فصل از کار اخراج شده‌اند نیز مشمول دریافت این نوع بیمه می‌شوند.
چه کسانی مشمول دریافت بیمه بیکاری هستند؟
- کارفرما می‌بایست در نامه‌ای خطاب به اداره کار مرکزی استان (از طریق خدمات سامانه روابط کار)، دلیل بیکار شدن ناخواسته کارگر یا کارمند خود را با درج تاریخ اطلاع دهد. در این صورت، بیمه‌شده قادر به دریافت مقرری بیمه بیکاری می‌شود.
- بیمه‌شده می‌بایست در دوره‌های کارآموزی و سوادآموزی که از طرف اداره کار و امور اجتماعی و نهضت سوادآموزی برگزار می‌شود، شرکت کند. بیمه‌شده موظف است هر ۲ ماه یکبار، گواهی حضور در این کلاس‌ها را به شعب تامین اجتماعی تحویل دهد.
- چنانچه قرارداد همکاری کارگر از نوع قرارداد موقت باشد، می‌بایست سابقه حداقل ۱ سال کار در آخرین کارگاه به همراه پرداخت حق بیمه کار را داشته باشد.
- بیمه شده حتما باید به صورت غیرارادی از کار بیکار شده باشد.
- بازنشسته، مستمری‌بگیر یا از کارافتاده نباشد.
- قبل از بیکار شدن حداقل ۶ ماه سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشد.
- می‌بایست حداقل یک سال سابقه بیمه تامین اجتماعی در آخرین کارگاه را داشته باشد.
- اتباع خارجی نباشد.
- یک سال قرارداد کار با پرداخت حق بیمه داشته باشد.
- در صورتی که به دلیل حوادثی مانند آتش‌سوزی، سیل و زلزله از کار بیکار شده‌اید، بدون نیاز به داشتن حداقل سابقه بیمه، مشمول دریافت این بیمه می‌شوید.
- در صورتی که شغل آزاد دارید و بیمه‌شده اختیاری هستید، مشمول دریافت بیمه بیکاری نمی‌شوید.
- در صورتی که کارگر فصلی باشید و در میانه فصل کار اخراج شده باشید، مشمول دریافت مقرری این بیمه خواهید بود.
- در صورتی که بیمه‌شده حداکثر ظرف مدت دو ماه پس از طی دوران خدمت سربازی به محل کار خود بازگردد اما کارفرما از فعالیت مجدد وی امتناع کند، با احراز سایر شرایط می‌تواند از مقرری این بیمه استفاده کند.
بیمه‌شده تا چه مدت فرصت اعلام بیکاری دارد؟
بیمه‌شده می‌بایست حداکثر پس از گذشت یک ماه از بیکاری خود، به واحد کار و امور اجتماعی مراجعه کند و آمادگی خود را برای اشتغال به کار مشابه اعلام کند. تشخیص ارادی یا غیرارادی بودن بیکاری، بر عهده گروهی متشکل از نمایندگان اداره کار و رفاه اجتماعی، تعاون و سازمان تامین اجتماعی است.
سازمان تامین اجتماعی پس از تایید اداره‌هایی که نام آنها در بند پیشین قید شده است، در خصوص تنظیم و پرداخت مستمری بیکاری برای بیمه‌شدگان اقدام می‌کند. مقرری بیمه بیکاری از روز اول شروع بیکاری کارگر یا کارمند محاسبه و پرداخت می‌شود.
شرایط دریافت بیمه بیکاری توسط کارگر بدون کارت پایان خدمت
یکی از الزامات دریافت بیمه بیکاری برای آقایان، داشتن کارت پایان خدمت است. سرباز بیمه شده در شرایط زیر می‌تواند از مقرری این بیمه استفاده کند:
- حداکثر ظرف ۲ ماه پس از دوران سربازی به محل کار خود بازگردد.
- چنانچه کارفرما از فعالیت وی خودداری کند، با احراز سایر شرایط می‌تواند از مزایای این بیمه بهره ببرد.
سایر شرایط دریافت بیمه بیکاری توسط کارگر
- در صورتی که فرد حین دوره کارآموزی، کمک هزینه دریافت کند، این امر مانعی برای دریافت مقرری بیمه وی محسوب نمی‌شود.
- در صورتی که فرد در حین دریافت بیمه بیکاری، مجددا مشغول به کار شود اما به سازمان تامین اجتماعی اعلام نکند، موظف است مقرری واریزی را پس از اشتغال عودت دهد.
- چنانچه بیمه‌شده با دریافت دستمزد روزهای بلاتکلیفی مجدد به کار قبلی خود بازگردد، باید مبلغ دریافتی را به سازمان تامین اجتماعی عودت نماید.
شرایط دریافت بیمه بیکاری توسط کارگر در دوران کرونا
متاسفانه ویروس کرونا باعث انحلال بسیاری از مشاغل و بیکاری و تعدیل نیروی کارمندان شده است. به همین دلیل در این ایام شرایط استفاده از این بیمه کمی آسان‌تر از سال‌های گذشته شده است و فعالیت‌های شغلی بیشتری را شامل می‌شود.
از جمله مشاغلی که شامل دریافت بیمه بیکاری ناشی از کرونا می‌شوند، عبارتند از:
- مراکز تولید و پخش غذاهای آماده مانند رستوران‌ها، طباخی‌ها، بوفه‌ها، تالارهای پذیرایی، قهوه‌خانه‌ها، کافی‌شاپ‌ها و موارد مشابه تشخیص وزارت صنعت، معدن و تجارت
- مراکز توزیع خشکبار، آجیل، قنادی، آبمیوه و بستنی
- مراکز مربوط به خدمات مسافرتی و گردشگری مانند هتل‌ها، مجتمع‌های جهانگردی و گردشگری و …
- حمل‌ونقل عمومی درون و برون شهری اعم از هوایی، جاده‌ای و …
- مراکز تولید و پخش پوشاک، کیف و کفش
- مراکز و مجتمع‌های ورزشی و تفریحی
- مراکز و مجتمع‌های فرهنگی و آموزشی
- مراکز تولید، پخش و فروش صنایع دستی
شرایط دریافت بیمه بیکاری توسط کارگر روزمزد
در صورتی که کارگر روزمزد بیمه‌ای نداشته باشد، مشمول دریافت این بیمه نیز نخواهد شد. کارگران روزمزد تنها در صورتی می‌توانند از مزایای بیمه بیکاری بهره‌مند شوند که به صورت خویش‌فرما خود را بیمه کرده باشند.
مبلغ بیمه بیکاری چقدر است؟
طبق قانون مصوبه، مقرری روزانه بیمه بیکاری ۵۵% متوسط دستمزد، حقوق یا کارمزد روزانه کارگر است. برای افراد متاهل و متکفل، به ازای هر یک از افراد تحت تکفل (حداکثر تا ۴ نفر) ده درصد حداقل دستمزد زمان شروع بیکاری به این مبلغ اضافه می‌شود. اما در هر صورت مبلغ کلی نباید از حداقل دستمزد معین شده برای هر سال کمتر و از ۸۰ درصد متوسط دستمزد یا حقوق فرد بیمه شده بیشتر باشد.
چه کسانی مشمول دریافت بیمه بیکاری نمی‌شوند؟
به جز گروه موارد زیر، کلیه مشمولان قانون تامین اجتماعی که تابع قانون کار و کشاورزی هستند، مشمول این بیمه می‌شوند:
- اتباع خارجی
- صاحب مشاغل آزاد
- بازنشستگان
- از کارافتادگان کلی
- بیمه‌شدگان اختیاری
- کارگران کارگاه‌های خانوادگی
- در صورتی که قصور و تقصیر در انجام وظایف محوله از سوی کارگر در مراجع حل اختلاف قانون احراز و به رسمیت شناخته شود، کارگر تحت پوشش این بیمه قرار نمی‌گیرد.
مدارک مورد نیاز برای دریافت بیمه بیکاری
- نامه عدم نیاز کارفرما؛
- اصل و کپی از قرارداد آخرین سال همکاری؛
- چهار قطعه عکس ۳*۴؛
- اصل و کپی شناسنامه؛
- اصل و تصویر گواهی کار از شرکت؛
- کپی از صفحه اول دفترچه بیمه تامین اجتماعی؛
- اصل و کپی کارت پایان خدمت؛
- اصل و کپی مدرک تحصیلی یا مدرک فنی؛
- قرارداد یکسال آخر با مهر و امضای کافرما و امضای کارگر؛
- اخذ استعلام سابقه بیمه تامین اجتماعی.
مقرری بیمه بیکاری در چه شرایطی قطع می‌شود؟
به استناد ماده ۸ قانون بیمه بیکاری، مقرری این بیمه تحت شرایط ذیل قطع می‌شود:
- اشتغال مجدد؛
- عدم شرکت در دوره‌های کارآموزی و سوادآموزی؛
- خودداری از پذیرش شغل مشابه پیشنهادی یا شغل تخصصی خود؛
- احراز شرایط بازنشستگی یا از کارافتادگی کلی؛
- اعاده به کار بیمه شده با دریافت مزد ایام بلاتکلیفی.
آیا دریافت بیمه بیکاری در سن بازنشستگی تاثیرگذار است؟
برخی بر این باور هستند که دریافت بیمه بیکاری در سن بازنشستگی آنها تاثیرگذار است. تصور این افراد این است که از آنجا که بیمه‌ای برای آنها رد نمی‌شود، بنابراین دیرتر بازنشسته می‌شوند! اما این تصور کاملا اشتباه است! مدت زمانی که فرد تحت پوشش این بیمه قرار می‌گیرد، جزو سابقه بیمه تامین اجتماعی وی محسوب می‌شود. البته از آنجا که حقوق بازنشستگی متوسط ۲ سال آخر پرداخت حق بیمه است، توصیه می‌شود که در سال‌های آخر از بیمه بیکاری استفاده نکنید.
با یوآیدی، احراز هویت غیرحضوری از جمله احراز هویت سامانه وزارت کار، احراز هویت سامانه ثنا و احراز هویت سجام را به کمک هوش مصنوعی و تشخیص چهره در کوتاهترین زمان انجام دهید.
